Tìm hiểu về hẹp thanh quản: Nguyên nhân, biểu hiện, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả

Mở đầu

Hẹp thanh quản có thể không phải là thuật ngữ quen thuộc với nhiều người. Tuy nhiên, vấn đề này lại gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của những ai không may gặp phải. Thanh quản là cơ quan quan trọng trong việc thở và phát âm, và khi bị hẹp, nó sẽ gây nhiễu loạn cả hai chức năng này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hẹp thanh quản – nguyên nhân gì khiến cho thanh quản bị thu hẹp, những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh này cùng với các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Qua đó, bạn có thể nắm rõ hơn về căn bệnh này để tăng cường phòng tránh cũng như nhận rõ dấu hiệu để có thể kịp thời điều trị.

Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:

Nội dung bài viết này được tổng hợp từ các nguồn thông tin đáng tin cậy, bao gồm các nghiên cứu y học và báo cáo từ các tổ chức y tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (AMA) và các tạp chí y khoa uy tín như The Lancet, JAMA Otolaryngology – Head & Neck Surgery.

Tổng quan về hẹp thanh quản

Hẹp thanh quản là tình trạng đường thở bị thu hẹp ở các mức độ khác nhau, từ nắp thanh quản đến khí quản. Tình trạng này có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải từ các nguyên nhân khác nhau như chấn thương, viêm nhiễm hoặc các tổn thương khác. Thanh quản, hay còn gọi là thanh la, là cơ quan nằm ở cổ, dưới thanh hầu và nối hầu với khí quản. Nó không chỉ đóng vai trò trong quá trình thở mà còn là “nhạc cụ” sinh học giúp chúng ta phát âm.

Nguyên nhân gây nên hẹp thanh quản

Nguyên nhân của bệnh hẹp thanh quản được chia thành hai nhóm chính: bẩm sinh và mắc phải.

1. Hẹp thanh quản bẩm sinh:
   • Đây là tình trạng hiếm gặp và thường gây tử vong nếu trẻ sơ sinh bị hẹp nặng.
   • Trẻ sơ sinh bị hẹp thanh quản bẩm sinh ở mức độ nhẹ thường biểu hiện bằng tiếng rít khi thở.
2. Hẹp thanh quản mắc phải:
   • Đây là loại hẹp phổ biến hơn so với bẩm sinh và phát triển do tổn thương hoặc viêm nhiễm của thanh quản.
   • Các nguyên nhân chính bao gồm:
     • Chấn thương: Tai nạn, tai nạn lao động, tự tử, chất hóa học ăn mòn làm tổn thương thanh quản.
     • Viêm nhiễm: Sởi, bạch hầu, cúm, thương hàn gây loét niêm mạc và hoại tử sụn, hoặc viêm mãn tính do giang mai.
     • Phẫu thuật: Cắt, đốt thanh quản, hoặc đặt ống thanh quản, nội khí quản lâu ngày gây loét và thu hẹp thanh quản.

Triệu chứng của hẹp thanh quản

Hẹp thanh quản có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ hẹp và vị trí của thanh quản bị ảnh hưởng. Đường thở bị hẹp có thể làm giảm khả năng thở và gây khó khăn trong việc phát âm. Các triệu chứng cụ thể bao gồm:

• Khó thở: Bệnh nhân có thể cảm thấy nhịp thở nhanh, nặng nề và không đủ không khí.
• Giảm âm thanh khi nói: Giọng nói trở nên khàn hoặc mất âm hoàn toàn nếu sự hẹp nằm ở nắp thanh môn.
• Tiếng rít, khò khè khi thở: Đặc biệt là ở trẻ sơ sinh khi hẹp dưới thanh môn.

Biện pháp chẩn đoán hẹp thanh quản

Các biện pháp chính để chẩn đoán hẹp thanh quản gồm:

• Chụp X-quang: Để đánh giá mức độ và vị trí hẹp của thanh quản.
• Nội soi thực quản: Để nhìn rõ hơn vào bên trong thanh quản và xác định vấn đề cụ thể.

Biện pháp điều trị hẹp thanh quản

Có hai phương pháp điều trị chính cho hẹp thanh quản:

1. Phẫu thuật nội soi:
   • Là phương pháp điều chỉnh hẹp thanh quản nhẹ và trung bình, không cần phẫu thuật mở.
2. Phẫu thuật mở:
   • Phương pháp này áp dụng cho các trường hợp nặng hơn.
   • Cắt bỏ cricotracheal (CTR) và tái tạo thanh quản (LTR) là các kỹ thuật chính.

Nhìn chung, việc điều trị hẹp thanh quản cần được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa và tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Nguyên nhân gây bệnh hẹp thanh quản

Để hiểu rõ hơn về hẹp thanh quản, chúng ta cần tìm hiểu sâu hơn về các nguyên nhân có thể đưa đến tình trạng này. Được phân thành hai nhóm lớn là nguyên nhân bẩm sinh và nguyên nhân mắc phải, mỗi loại có cách thức phát triển và ảnh hưởng khác nhau.

Nguyên nhân bẩm sinh

Hẹp thanh quản bẩm sinh rất hiếm gặp. Tuy nhiên, trong các trường hợp nghiêm trọng, trẻ sơ sinh có thể gặp nguy hiểm ngay từ lúc sinh. Những trường hợp nhẹ hơn có thể tồn tại nhưng vẫn gây ra các triệu chứng như tiếng rít bẩm sinh.

• Một số yếu tố di truyền và ngoại cảnh có thể gây ảnh hưởng đến phát triển thanh quản của trẻ trong thai kỳ.

Nguyên nhân mắc phải

Hẹp thanh quản mắc phải chiếm đại đa số các trường hợp mắc bệnh này. Đây là tình trạng mà lòng thanh quản bị thu hẹp một cách liên tục, ngày càng tăng do bệnh tích của thành niêm mạc và sụn. Các nguyên nhân mắc phải bao gồm:

1. Chấn thương:
   • Tai nạn xe cộ, chấn thương lao động, tự tử hoặc các chất hóa học ăn mòn gây tổn thương thanh quản.
   • Phẫu thuật như cắt nửa thanh quản, đốt thanh quản cũng có thể gây ra loét và hẹp thanh quản.
   • Đặt ống thanh quản hoặc nội khí quản lâu ngày gây loét niêm mạc và hẹp thanh quản.
2. Viêm nhiễm:
   • Viêm cấp tính: Bệnh như sởi, bạch hầu, cúm, thương hàn có thể gây phù nề và loét niêm mạc, hoại tử sụn.
   • Viêm mãn tính: Bệnh giang mai bẩm sinh và giang mai thời kỳ ba gây ra thâm nhiễm kéo dài, loét và hình thành sẹo xơ nhăn nhúm.

Như vậy, hẹp thanh quản là một vấn đề y tế phức tạp với nhiều nguyên nhân khác nhau, đòi hỏi sự chẩn đoán kỹ lưỡng và điều trị phù hợp từ các chuyên gia y tế.

Triệu chứng của bệnh hẹp thanh quản

Hẹp thanh quản thường dẫn đến những vấn đề về hô hấp và giọng nói, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Các triệu chứng của hẹp thanh quản khác nhau tùy thuộc vào mức độ và vị trí thu hẹp của thanh quản.

Các triệu chứng phổ biến

Triệu chứng hẹp thanh quản có thể khác nhau tuỳ thuộc vào vùng thanh quản bị hẹp và mức độ hẹp:

1. Khó thở:
   • Bệnh nhân có thể cảm thấy khó khăn khi thở, hơi thở nhanh và nặng nhọc.
   • Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cảm thấy như không đủ không khí để thở.
2. Tiếng rít, khò khè khi thở:
   • Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, khi hẹp dưới thanh môn, sẽ xuất hiện tiếng rít hoặc khò khè khi thở.
3. Giảm âm thanh khi nói:
   • Giọng nói trở nên khàn hoặc mất âm hoàn toàn nếu sự hẹp nằm ở nắp thanh môn.
4. Vấn đề khi ăn uống ở trẻ sơ sinh:
   • Trẻ sơ sinh có thể gặp khó khăn khi bú hoặc ăn uống do hẹp thanh quản ảnh hưởng đến nuốt.

Các vấn đề liên quan

Trẻ em và trẻ sơ sinh bị hẹp dưới thanh môn thường kèm theo các bệnh đi kèm khác như:

• Bệnh phổi phức tạp: Loạn sản phế quản phổi (bronchopulmonary dysplasia).
• Bệnh tim và thần kinh: Các vấn đề liên quan đến tim mạch và hệ thần kinh.
• Trào ngược dạ dày: Trong nhiều trường hợp, điều này góp phần làm nặng tình trạng hẹp thanh quản.
• Các vấn đề về nuốt và ăn uống: Thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em với tình trạng hẹp dưới thanh môn nặng.

Những triệu chứng này giúp chúng ta nhận diện và đề nghị chẩn đoán sớm nhằm có phương pháp điều trị kịp thời và phù hợp.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh hẹp thanh quản

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên và quan trọng nhất để điều trị bất kỳ loại bệnh nào. Hẹp thanh quản cũng không ngoại lệ; việc xác định rõ ràng vị trí và mức độ thu hẹp giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.

Các phương pháp chẩn đoán

1. Thăm khám lâm sàng:
   • Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng và đánh giá tiền sử bệnh của bệnh nhân.
   • Đánh giá các yếu tố như đặt nội khí quản lâu dài, sinh non, nhẹ cân hoặc các bệnh kèm theo như loạn sản phế quản phổi mãn tính và trào ngược dạ dày thực quản.
2. Chụp X-quang:
   • Đây là phương pháp phổ biến để đánh giá mức độ và vị trí hẹp của thanh quản.
   • Chi tiết từ hình ảnh X-quang giúp xác định chính xác vùng bị hẹp và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.
3. Nội soi thực quản:
   • Là phương pháp quan trọng và chi tiết hơn để xem xét bên trong thanh quản.
   • Giúp bác sĩ có cái nhìn cận cảnh về tình trạng của niêm mạc và xác định được tổn thương cụ thể.

Tham vấn chuyên gia

Việc chẩn đoán cần sự tham gia của các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng và trong nhiều trường hợp có thể cần cả đội ngũ y tế đa chuyên ngành. Điều này giúp đảm bảo rằng mọi khía cạnh của tình hình bệnh được xem xét và các vấn đề liên quan được giải quyết kịp thời và toàn diện.

Các phương pháp điều trị bệnh hẹp thanh quản

Điều trị hẹp thanh quản thường đòi hỏi sự can thiệp phẫu thuật dựa trên mức độ và nguyên nhân gây ra vấn đề. Có hai phương pháp chính được áp dụng là phẫu thuật nội soi và phẫu thuật mở.

Phẫu thuật nội soi

Phương pháp này được áp dụng cho các trường hợp hẹp nhẹ và trung bình. Đây là cách ít xâm lấn và thường được ưu tiên để giảm thiểu rủi ro và thời gian phục hồi cho bệnh nhân.

• Nội soi thanh quản: Bác sĩ sử dụng công cụ nội soi để mở rộng đường thở hẹp và xử lý các tổn thương bên trong thanh quản.
• Ưu điểm: Phương pháp này nhanh chóng, ít đau nhức sau phẫu thuật và thời gian hồi phục ngắn.

Phẫu thuật mở

Được áp dụng cho các trường hợp hẹp nghiêm trọng, phương pháp này đòi hỏi can thiệp sâu hơn và có thể bao gồm các kỹ thuật như tái tạo thanh quản (LTR) và cắt bỏ cricotracheal (CTR).

1. Tái tạo thanh quản (LTR):
   • Đây là thủ thuật mở rộng đường thở bằng cách chèn mảnh sụn từ xương sườn, tai hoặc thanh quản vào vùng hẹp.
   • Mảnh sụn sau đó được tích hợp vào các bức tường khí quản và mở rộng hạ thanh môn.
2. Cắt bỏ cricotracheal (CTR):
   • Phương pháp này loại bỏ phần hẹp của đường thở và nối lại với phần còn lại của thanh quản.
   • Được áp dụng cho các trường hợp hẹp nghiêm trọng hơn và đòi hỏi kỹ thuật của bác sĩ cao hơn.

Kết hợp các phương pháp

Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể cân nhắc việc kết hợp cả hai phương pháp trên để đạt hiệu quả tốt nhất. Việc lựa chọn loại phẫu thuật phù hợp phụ thuộc vào:

• Vị trí chính xác của hẹp: Đánh giá vị trí hẹp giúp xác định phương pháp phẫu thuật tối ưu.
• Thời gian hẹp: Xét đến thời gian mà đường thở đã bị hẹp để đưa ra quyết định phù hợp.
• Sự liên quan của dây thanh âm: Đánh giá mức độ ảnh hưởng đến giọng nói và khả năng thở của bệnh nhân.
• Bệnh đi kèm: Xem xét các bệnh liên quan như bệnh tim, phổi và thần kinh.

Tóm lại, lựa chọn phương pháp điều trị hẹp thanh quản cần được cá nhân hóa theo tình trạng cụ thể của bệnh nhân và cần sự tham gia của các bác sĩ chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Các câu hỏi phổ biến liên quan đến hẹp thanh quản

1. Hẹp thanh quản có thể tự khỏi không?

Trả lời:

Hẹp thanh quản không thể tự khỏi và cần can thiệp y học để điều trị.

Giải thích:

Hẹp thanh quản là tình trạng thu hẹp đường thở do các nguyên nhân khác nhau như chấn thương, viêm nhiễm hoặc thậm chí là bẩm sinh. Tình trạng này không thể tự lành vì các mô tổn thương trong thanh quản không thể tự phục hồi hoàn toàn mà cần sự can thiệp của các phương pháp y học.

Hướng dẫn:

Bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật mở là những cách thức điều trị phổ biến. Bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ sau phẫu thuật để tránh các biến chứng và đảm bảo đường thở luôn được giữ rộng mở, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

2. Hẹp thanh quản có thể gây ra những biến chứng gì?

Trả lời:

Hẹp thanh quản có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như khó thở, hạn chế hoạt động thể chất, vấn đề về giọng nói và ảnh hưởng tới chức năng ăn uống.

Giải thích:

• Khó thở: Đây là biến chứng chính và nghiêm trọng nhất của hẹp thanh quản, có thể dẫn tới nguy cơ suy hô hấp nếu không được điều trị kịp thời.
• Vấn đề giọng nói: Giọng nói trở nên khàn hoặc mất âm, gây ảnh hưởng đến giao tiếp hàng ngày.
• Suy dinh dưỡng: Đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hẹp thanh quản khó khăn trong việc ăn uống, có thể dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng và phát triển chậm.
• Biến chứng viêm nhiễm: Do khả năng thoát dịch kém, vùng khí quản và thanh quản có nguy cơ bị viêm nhiễm tái diễn.

Hướng dẫn:

Để tránh các biến chứng, bệnh nhân cần:
– Thường xuyên thăm khám bác sĩ theo lịch hẹn.
– Theo dõi các triệu chứng và báo ngay cho bác sĩ nếu có hiện tượng xấu đi.
– Tuân thủ chế độ điều trị và các lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa.
– Tránh các tác nhân gây kích thích như khói thuốc, bụi bẩn và hoá chất có hại.

3. Những ai có nguy cơ cao mắc bệnh hẹp thanh quản?

Trả lời:

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh hẹp thanh quản bao gồm trẻ sơ sinh, người từng bị chấn thương cổ, những người đặt nội khí quản kéo dài và các đối tượng bị viêm nhiễm vùng thanh quản.

Giải thích:

• Trẻ sơ sinh: Đặc biệt là những trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc phải đặt nội khí quản kéo dài ngay từ khi mới sinh.
• Người đặt nội khí quản: Việc đặt nội khí quản lâu ngày có thể gây loét và thu hẹp thanh quản.
• Người từng bị chấn thương vùng cổ: Tai nạn, phẫu thuật vùng cổ có thể dẫn đến tổn thương thanh quản và hẹp thanh quản.
• Những người bị viêm thanh quản thường xuyên: Các bệnh như viêm thanh quản cấp tính hoặc mãn tính, viêm phổi, cúm có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến thanh quản.

Hướng dẫn:

Những đối tượng nguy cơ cao nên:
– Thực hiện các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ vùng cổ tránh chấn thương.
– Tuân thủ chỉ định từ bác sĩ khi phải đặt nội khí quản để giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
– Điều trị kịp thời các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp để tránh ảnh hưởng đến thanh quản.
– Đảm bảo dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe tốt để tăng cường khả năng miễn dịch và sức đề kháng.

Kết luận và khuyến nghị

Kết luận

Hẹp thanh quản là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng thở và phát âm của người bệnh. Việc nhận biết sớm và tìm kiếm phương pháp điều trị kịp thời là rất quan trọng. Bài viết đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về hẹp thanh quản, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị. Như đã trình bày, hẹp thanh quản có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được can thiệp kịp thời, và chọn lựa phương pháp điều trị phù hợp cần được thực hiện bởi các chuyên gia y tế.

Khuyến nghị