Mở đầu
Chào mừng các bạn đến với bài viết về bệnh cúm! Trong mùa lạnh, cụm từ “cúm” thường xuyên xuất hiện và gây lo lắng cho nhiều người. Nhưng thực chất bệnh cúm là gì, nguyên nhân gây ra nó, triệu chứng và cách phát hiện, điều trị bệnh này như thế nào? Đối với hầu hết mọi người, cúm có thể chỉ là một phiền toái nhỏ, nhưng đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, nó có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về bệnh cúm, từ nguyên nhân, triệu chứng, công đoạn phát hiện đến các biện pháp điều trị hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết để hiểu rõ hơn và biết cách bảo vệ bản thân và gia đình khỏi căn bệnh này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC)
- Mayo Clinic: Nguồn thông tin y tế và sức khỏe uy tín.
- Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO): Báo cáo và tài liệu về bệnh cúm và các biện pháp phòng ngừa.
Tổng quan về bệnh Cúm
Bệnh Cúm là gì?
Cúm là một bệnh truyền nhiễm do vi-rút cúm gây ra. Nó chủ yếu tấn công hệ hô hấp bao gồm mũi, cổ họng và phổi. Virus cúm gây ra các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau cơ bắp và mệt mỏi. Bệnh thường tự khỏi sau vài ngày hoặc vài tuần, nhưng trong một số trường hợp, nhất là đối với các đối tượng có hệ miễn dịch yếu hoặc có bệnh lý nền, cúm có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Đối tượng có nguy cơ cao bị biến chứng cúm
Các đối tượng dưới đây có nguy cơ cao bị biến chứng cúm:
- Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 2 tuổi.
- Người già trên 65 tuổi.
- Người bệnh trong viện dưỡng lão.
- Phụ nữ mang thai và phụ nữ hai tuần sau sinh.
- Người có hệ miễn dịch yếu.
- Những người mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, bệnh tim, bệnh thận, bệnh gan và tiểu đường.
- Người béo phì với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 40 trở lên.
Mặc dù vắc-xin cúm không hiệu quả 100%, đây vẫn là cách phòng ngừa tốt nhất nếu được tiêm hằng năm.
Nguyên nhân gây bệnh Cúm
Virus Cúm
Nguyên nhân gây bệnh cúm là do virus cúm (Influenza virus). Virus cúm luôn biến thể với các chủng mới xuất hiện thường xuyên. Vỏ của virus có bản chất là glycoprotein gồm hai loại kháng nguyên là:
- Kháng nguyên ngưng kết hồng cầu H (Hemagglutinin): Có 15 loại.
- Kháng nguyên Neuraminidase (N) có 9 loại.
Sự tổ hợp khác nhau của các kháng nguyên này sẽ tạo nên các phân týp của vi-rút cúm A. Trong quá trình lưu hành, cả hai kháng nguyên H và N luôn biến đổi, đặc biệt là kháng nguyên H. Các biến đổi nhỏ liên tục gọi là “trôi” kháng nguyên (antigenic drift) có thể gây ra các vụ dịch vừa và nhỏ. Khi các biến đổi nhỏ dần dần tích tụ lại thành những biến đổi lớn, tạo nên týp kháng nguyên mới, điều này có thể gây ra đại dịch cúm trên toàn cầu.
Triệu chứng bệnh Cúm
Bệnh cúm có các triệu chứng dễ nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, cảm lạnh thường phát triển chậm và có triệu chứng nhẹ hơn, trong khi cúm thường xuất hiện đột ngột với triệu chứng nặng hơn. Các triệu chứng điển hình của bệnh cúm bao gồm:
- Sốt: Thường trên 38 độ C.
- Đau cơ bắp: Thường xảy ra ở lưng, chân và tay.
- Ớn lạnh: Cảm giác lạnh và run rẩy.
- Đau đầu: Thường đau nặng.
- Ho khan: Không có đờm.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi cực độ, chỉ muốn nghỉ ngơi.
- Nghẹt mũi: Gây khó khăn trong việc thở qua mũi.
- Viêm họng: Đau rát và khó chịu ở họng.
Các triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào sức khỏe tổng thể của người bệnh và khả năng phục hồi của họ.
Đường lây truyền bệnh Cúm
Virus cúm lây lan chủ yếu qua các giọt nước nhỏ trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Người khác có thể hít phải các giọt nước này hoặc chạm vào các bề mặt có dính virus như cửa nắm, bàn phím, sau đó đưa tay lên mũi, miệng hoặc mắt. Đây là các cách lây nhiễm chính mà virus cúm xâm nhập vào cơ thể con người.
Đối tượng nguy cơ bệnh Cúm
Có nhiều yếu tố làm tăng khả năng phát triển bệnh cúm và các biến chứng của nó, bao gồm:
- Tuổi tác: Trẻ nhỏ và người cao tuổi có nguy cơ mắc cao.
- Điều kiện sống hoặc làm việc: Những người sống hoặc làm việc ở những nơi đông người có nhiều khả năng bị cúm.
- Hệ thống miễn dịch suy yếu: bệnh nhân HIV/AIDS, người điều trị ung thư, người dùng thuốc chống thải ghép hoặc corticosteroid dễ bị mắc cúm hơn.
- Bệnh mãn tính: Như hen suyễn, tiểu đường hoặc các vấn đề về tim.
- Mang thai: Phụ nữ mang thai có nhiều khả năng phát triển các biến chứng của cúm, đặc biệt là trong 6 tháng sau của thai kỳ.
- Béo phì: Người có BMI từ 40 trở lên.
Phòng ngừa bệnh Cúm
Tiêm vắc xin cúm
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo nên tiêm phòng cúm hàng năm cho tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên. Vắc-xin cúm bảo vệ khỏi ba hoặc bốn loại virus cúm phổ biến nhất lưu hành trong mùa cúm năm đó. Ngoài dạng tiêm, vắc-xin cúm hiện đã có loại xịt mũi.
Hạn chế sự lây lan
Vắc-xin cúm không hoàn toàn hiệu quả, do đó cần thực hiện các biện pháp giảm sự lây lan của nhiễm trùng như:
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước hoặc dùng chất khử trùng tay chứa cồn.
- Che miệng và mũi khi hắt hơi hoặc ho bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay.
- Tránh đám đông: Hạn chế đi đến nơi đông người trong mùa cúm.
Các biện pháp chẩn đoán bệnh Cúm
Bác sĩ sẽ tiến hành khám thực thể, tìm kiếm các triệu chứng của bệnh cúm và có thể yêu cầu xét nghiệm phát hiện virus cúm. Xét nghiệm nhanh phát hiện kháng nguyên là phương pháp thường được sử dụng nhất, tìm kiếm kháng nguyên của bệnh cúm trên mẫu bệnh phẩm từ mũi hoặc họng. Kết quả có thể có trong khoảng 15 phút, tuy nhiên, độ chính xác biến thiên và không phải lúc nào cũng đáng tin cậy. Bác sĩ có thể chẩn đoán cúm dựa vào các triệu chứng mặc dù kết quả xét nghiệm có thể âm tính.
Các biện pháp điều trị bệnh Cúm
Các biện pháp điều trị cúm chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể trong quá trình hồi phục:
- Thuốc kháng vi-rút: Bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc như oseltamivir (Tamiflu) hoặc zanamivir (Relenza) để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
- Uống nhiều chất lỏng: Như nước trái cây và súp ấm để tránh mất nước do sốt.
- Nghỉ ngơi: Ngủ nhiều hơn để giúp hệ thống miễn dịch chống lại virus.
- Dùng thuốc giảm đau: Sử dụng các loại thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen để làm giảm các cơn đau.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến bệnh Cúm
1. Làm thế nào để phân biệt giữa cúm và cảm lạnh?
Trả lời:
Cúm và cảm lạnh có thể có nhiều triệu chứng giống nhau, nhưng cúm thường nghiêm trọng hơn.
Giải thích:
- Cảm lạnh: Triệu chứng phát triển từ từ, thường nhẹ và không gây sốt cao. Đặc trưng bởi nghẹt mũi, ho nhẹ và đau họng.
- Cúm: Triệu chứng xuất hiện đột ngột, bao gồm sốt cao, đau cơ bắp, mệt mỏi cực độ và ho khan.
Hướng dẫn:
Nếu bạn bị sốt cao, đau cơ bắp và mệt mỏi nghiêm trọng, hãy nghĩ đến cúm và đi khám bác sĩ để được chẩn đoán kịp thời.
2. Khi nào cần đi khám bác sĩ khi bị cúm?
Trả lời:
Nên đi khám bác sĩ nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng.
Giải thích:
Những triệu chứng như khó thở, đau ngực, sốt cao không giảm hoặc dấu hiệu mất nước cần được đánh giá bởi bác sĩ.
Hướng dẫn:
Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao (trẻ em, người già, người có bệnh mãn tính) hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, hãy liên hệ với cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp.
3. Có bị cúm khi đã tiêm vắc-xin không?
Trả lời:
Có, nhưng tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của bệnh sẽ thấp hơn.
Giải thích:
Vắc-xin cúm không bảo vệ hoàn toàn, nhưng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nặng.
Hướng dẫn:
Dù đã tiêm ngừa, bạn vẫn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa khác như rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc với người bệnh.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Bệnh cúm là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus cúm gây ra. Mặc dù đa số trường hợp cúm có thể tự khỏi mà không cần điều trị đặc biệt, nhưng ở những người thuộc nhóm nguy cơ cao, cúm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Việc tiêm vắc-xin hàng năm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bệnh cúm.
Khuyến nghị
Để ngăn ngừa bệnh cúm, nên tiêm phòng vắc-xin hàng năm, đặc biệt là những người thuộc nhóm nguy cơ cao. Đồng thời, hãy giữ vệ sinh tay, che miệng khi ho hoặc hắt hơi và tránh tiếp xúc với những nơi đông người trong mùa cúm. Nếu có triệu chứng nghiêm trọng hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy liên hệ với cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.