Mở đầu
Chào các bạn, bạn đã từng nghe về bệnh thủy đậu (hay còn gọi là trái rạ) chưa? Đây là một căn bệnh truyền nhiễm rất phổ biến với biểu hiện dễ nhận biết là những mụn nước nhỏ xuất hiện trên khắp cơ thể. Mặc dù bệnh thủy đậu không còn phổ biến như trước nhờ vaccine chủng ngừa, nhưng bệnh vẫn có thể lây lan ở những người chưa được tiêm phòng. Có lẽ một trong những câu hỏi mà nhiều người đặt ra là “Nguyên nhân nào khiến bạn dễ mắc bệnh thủy đậu?” và “Các con đường lây truyền của bệnh thủy đậu là gì?” Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân gây bệnh, các con đường lây lan và những biện pháp phòng ngừa quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Chúng tôi đã tham khảo ý kiến của Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh, chuyên ngành Nội khoa – Nội tổng quát, tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh, người có nhiều năm kinh nghiệm trong quản lý và điều trị các bệnh truyền nhiễm, để mang đến cho bạn những thông tin chính xác và hữu ích nhất.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Nguyên nhân và con đường lây truyền của bệnh thủy đậu
Nguyên nhân bị thủy đậu
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm do virus varicella-zoster gây ra. Phần lớn nguyên nhân bạn mắc bệnh thủy đậu là do tiếp xúc với người đã nhiễm bệnh. Khoảng 90% những người chưa từng mắc bệnh này sẽ nhiễm bệnh sau khi tiếp xúc với virus, nếu họ không được chủng ngừa trước đó.
Con đường lây truyền của bệnh thủy đậu
Khi tiếp xúc gần gũi với người bị thủy đậu, đặc biệt là khi chưa tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh lần nào, virus thường lây lan qua các con đường sau đây:
- Bạn hít phải giọt bắn có chứa virus khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.
- Các mụn nước thủy đậu có thể gây ngứa và rất dễ vỡ. Nếu tay bạn vô tình chạm vào dịch lỏng từ những mụn nước này trên da người bệnh hoặc bề mặt, sau đó chạm vào mắt, mũi, miệng cũng có thể nhiễm bệnh.
Virus varicella-zoster có khả năng truyền bệnh từ 1 đến 2 ngày trước khi bắt đầu phát ban và tiếp tục truyền bệnh cho đến khi mụn nước đóng vảy, thường là khoảng ngày thứ 5 sau khi nhiễm bệnh. Đặc biệt, trong trường hợp chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa chủng ngừa, bạn cũng có thể bị lây bệnh từ người bị zona thần kinh – một tình trạng xảy ra ở những người từng mắc thủy đậu.
Ai có nguy cơ cao mắc bệnh thủy đậu?
Như đã đề cập, nguyên nhân bị thủy đậu là do tiếp xúc với virus varicella-zoster. Trên thực tế, bệnh thủy đậu thường không nguy hiểm đối với người khoẻ mạnh, nhưng lại dễ lây lan và có xu hướng nghiêm trọng với một số nhóm đối tượng sau đây:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Phụ nữ mang thai chưa bị thủy đậu hoặc chưa được chủng ngừa vaccine phòng bệnh.
- Những người có hệ miễn dịch suy yếu, như người mắc bệnh bạch cầu, ung thư, HIV, người dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Nếu bạn thuộc một trong các nhóm trên, hãy cẩn thận và tìm hiểu kỹ về việc chủng ngừa bệnh thủy đậu để bảo vệ sức khỏe của mình.
Triệu chứng của bệnh thủy đậu – Nhận biết để chủ động cách ly sau nhiễm bệnh
Sau khi tìm hiểu nguyên nhân bị thủy đậu và các con đường truyền bệnh, chắc hẳn bạn cũng không nên bỏ qua các triệu chứng của bệnh. Những triệu chứng này khá dễ nhận biết, giúp bạn chủ động cách ly và điều trị kịp thời.
Những triệu chứng ban đầu
Sau khi tiếp xúc với virus, thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài từ 14 đến 16 ngày. Một vài ngày trước khi phát bệnh, bạn sẽ có dấu hiệu:
- Đau đầu, mệt mỏi.
- Sốt cao.
- Chán ăn.
Các triệu chứng này giống như người mắc cúm và thường có xu hướng nặng hơn ở người lớn.
Triệu chứng phát ban
Sau đó, các nốt nhỏ màu đỏ gây ngứa bắt đầu xuất hiện trên da và nhanh chóng phát triển thành mụn nước trong vòng 12 đến 14 giờ. Nốt thủy đậu thường mọc thành từng cụm, tập trung nhiều nhất trên mặt, ngực, bụng, cánh tay, chân, da đầu và đằng sau tai. Sau 1 đến 2 ngày, bóng nước sẽ hóa đục, khô lại và đóng vảy. Quá trình phát ban có thể lặp lại trong 3 đến 5 ngày.
Nhìn chung, triệu chứng thủy đậu kéo dài từ 5 đến 10 ngày và gây khó chịu, ngứa ngáy cho người bệnh.
Biến chứng
Thủy đậu thường không gây biến chứng nguy hiểm đối với người khỏe mạnh. Tuy nhiên, bệnh có thể trở nặng và nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, thanh thiếu niên, mẹ bầu và người có hệ miễn dịch suy yếu. Các biến chứng có thể bao gồm viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng da và nhiễm trùng huyết.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến bệnh thủy đậu
1. Thủy đậu có gây nguy hiểm không?
Trả lời:
Thủy đậu thường không gây nguy hiểm cho người khỏe mạnh, nhưng có thể gây biến chứng nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, mẹ bầu, và người có hệ miễn dịch suy yếu.
Giải thích:
Ở người khỏe mạnh:
– Triệu chứng của bệnh thường chỉ là mụn nước gây ngứa ngáy và một vài dấu hiệu bệnh cúm nhẹ như sốt và mệt mỏi.
– Sau khoảng 5-10 ngày, các mụn nước sẽ khô lại và biến mất mà không gây hại nhiều.
Đối với nhóm nguy cơ cao:
– Trẻ nhỏ: Hệ miễn dịch còn yếu dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hay viêm não.
– Mẹ bầu: Nếu mắc bệnh trong ba tháng đầu, virus có thể gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
– Người suy giảm miễn dịch: Có thể dẫn đến nhiễm trùng nặng, phổi và não bị tổn thương.
Hướng dẫn:
Nếu bạn hoặc người thân trong gia đình thuộc nhóm có nguy cơ cao, hãy:
– Tiêm vaccine phòng ngừa thủy đậu sớm.
– Khi có dấu hiệu nhiễm bệnh, tốt nhất nên đến cơ sở y tế để được điều trị và kiểm tra sức khỏe đầy đủ.
2. Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh thủy đậu?
Trả lời:
Ngăn ngừa bệnh thủy đậu chủ yếu bằng cách tiêm phòng vaccine và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân.
Giải thích:
- Tiêm phòng vaccine: Đây là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh. Vaccine giúp cơ thể sản sinh kháng thể chống lại virus varicella-zoster.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người nhiễm bệnh.
- Tránh tiếp xúc: Hạn chế tiếp xúc gần gũi với người đã nhiễm thủy đậu để giảm nguy cơ lây lan.
Hướng dẫn:
- Đưa trẻ nhỏ đến cơ sở y tế để tiêm vaccine phòng bệnh theo lịch tiêm chủng.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi ho hoặc hắt hơi.
- Tránh nơi đông người nếu biết đây là mùa bệnh truyền nhiễm.
3. Thủy đậu có thể trở nặng và gây tử vong không?
Trả lời:
Thủy đậu có thể trở nặng và dẫn đến tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch yếu.
Giải thích:
- Đối với trẻ nhỏ và người lớn có hệ miễn dịch yếu, bệnh có thể gây các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não.
- Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, biến chứng này có thể dẫn đến nguy cơ tử vong mặc dù rất hiếm.
Hướng dẫn:
- Nếu có triệu chứng nghi ngờ, hãy đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra kịp thời.
- Người bệnh cần được cách ly để tránh lây nhiễm cho người khác và hạn chế tiếp xúc với những người dễ tổn thương như mẹ bầu, trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu.
- Thực hiện đúng theo hướng dẫn điều trị và sử dụng thuốc do bác sĩ kê đơn.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm do virus varicella-zoster gây ra, dễ lây lan qua không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, hoặc khi tiếp xúc với dịch từ mụn nước của người bệnh. Nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh gồm trẻ nhỏ, mẹ bầu và người có hệ miễn dịch suy yếu. Nhận biết sớm các triệu chứng và chủ động cách ly, điều trị có thể giúp kiểm soát sự lây lan của bệnh và hạn chế các biến chứng nghiêm trọng.
Khuyến nghị
Nếu chưa tiêm phòng thủy đậu, bạn hãy chủ động đi tiêm vaccine để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi căn bệnh này. Duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc với người nhiễm bệnh cũng là các biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây nhiễm. Nếu có dấu hiệu nghi nhiễm bệnh, hãy đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Tài liệu tham khảo
- Hopkins Medicine. Chickenpox. Truy cập ngày 20/04/2023: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/chickenpox
- Better Health. Chickenpox. Truy cập ngày 19/12/2022: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/chickenpox
- CDC. Chickenpox Transmission. Truy cập ngày 19/12/2022: https://www.cdc.gov/chickenpox/about/transmission.html
- Mayo Clinic. Chickenpox. Truy cập ngày 19/12/2022: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chickenpox/symptoms-causes/syc-20351282
- Cleveland Clinic. Chickenpox. Truy cập ngày 19/12/2022: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4017-chickenpox