Những triệu chứng mất trí nhớ bạn cần nhận biết sớm

Mở đầu

Mất trí nhớ không phải là một hiện tượng đơn lẻ mà thường đi kèm với quá trình lão hóa hoặc nhiều bệnh lý khác nhau. Việc nhận biết sớm các triệu chứng mất trí nhớ có thể giúp ngăn chặn bệnh tiến triển đến các giai đoạn nặng hơn và gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các triệu chứng điển hình của mất trí nhớ và cách nhận biết chúng sớm nhất. Hãy cùng khám phá để có cái nhìn đầy đủ và chính xác về tình trạng này nhé!

Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:

Bài viết này được tham khảo và kiểm chứng bởi Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh, chuyên khoa Nội tổng quát tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh. Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh đã cung cấp những thông tin y khoa chính xác và khách quan về chủ đề mất trí nhớ.

Những yếu tố gây mất trí nhớ

Mất trí nhớ không chỉ là kết quả của quá trình lão hóa mà còn do nhiều yếu tố khác gây ra. Có những nguyên nhân không thể khắc phục nhưng cũng có những nguyên nhân có thể phòng ngừa được. Dưới đây là các yếu tố chính gây nên mất trí nhớ mà bạn cần biết.

Bệnh Alzheimer và các thể bệnh sa sút trí tuệ khác

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây mất trí nhớ ở người cao tuổi. Đây là một loại bệnh thần kinh thoái hóa, dẫn đến sự hủy hoại dần dần các tế bào não và gây ra mất các chức năng trí nhớ.

• Bệnh Alzheimer: Khởi đầu bởi sự suy giảm trí nhớ nhẹ, sau đó là mất khả năng suy nghĩ và thực hiện các nhiệm vụ hàng ngày.
• Sa sút trí tuệ: Gồm các dạng khác nhau như sa sút trí tuệ thể Lewy, sa sút mạch máu…

Ví dụ, ở người bệnh Alzheimer, họ có thể quên mất những sự kiện gần đây, không nhớ tên của người thân hoặc khó khăn trong việc ra quyết định.

Đột quỵ

Đột quỵ xảy ra khi có sự cản trở dòng máu trong não, dẫn đến tổn thương não và gây mất trí nhớ. Việc quản lý và điều trị kịp thời có thể cứu sống và giảm bớt các triệu chứng mất trí nhớ.

• Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Là dạng đột quỵ phổ biến nhất, xảy ra khi một mạch máu não bị tắc nghẽn.
• Đột quỵ xuất huyết: Xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ.

.

Chấn thương đầu

Chấn thương đầu có thể xảy ra do tai nạn giao thông, ngã, hoặc sports injury, và thường dẫn đến chấn thương não. Mức độ tổn thương sẽ quyết định tỷ lệ hồi phục và các triệu chứng mất trí nhớ.

• Chấn thương đầu nhẹ: Thường gây mất trí nhớ tạm thời và có thể hồi phục sau điều trị.
• Chấn thương đầu nặng: Có thể gây mất trí nhớ lâu dài hoặc vĩnh viễn.

Ví dụ, một ngã đập đầu khi đạp xe có thể gây một chấn thương đầu nhẹ, và người bị chấn thương có thể quên mất những chi tiết về vụ ngã đó.

Căng thẳng, trầm cảm và lo âu

Căng thẳng, trầm cảm và lo âu có thể gây mất trí nhớ tạm thời hoặc kéo dài. Các vấn đề này thường làm giảm khả năng tập trung và ghi nhớ thông tin mới.

• Căng thẳng: Có thể gây khó khăn trong việc tập trung và ghi nhớ thông tin.
• Trầm cảm: Dẫn đến sự suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung.
• Lo âu: Gây nên tình trạng suy giảm tập trung, khó ghi nhớ và mang lại cảm giác bối rối.

Ví dụ, một người có cuộc sống quá căng thẳng với công việc và gia đình có thể quên mất những chi tiết quan trọng hoặc gặp khó khăn trong việc tổ chức công việc hàng ngày.

Nghiện rượu và thuốc lá

Nghiện rượu và thuốc lá trong thời gian dài cũng là nguyên nhân gây mất trí nhớ. Rượu và thuốc lá gây tổn thương các tế bào não và làm giảm khả năng trí nhớ.

• Nghiện rượu: Gây ra tình trạng suy giảm khả năng nhận thức và trí nhớ.
• Thuốc lá: Làm giảm lượng oxy cung cấp đến não, khiến các tế bào não bị tổn thương và gây mất trí nhớ.

Ví dụ, người nghiện rượu lâu năm có thể quên đi nhiều sự kiện quan trọng trong cuộc đời và mất khả năng lập kế hoạch cho tương lai.

Thiếu vitamin và suy dinh dưỡng

Thiếu vitamin, đặc biệt là vitamin B12, có thể gây tổn thương các dây thần kinh và làm suy giảm trí nhớ.

• Thiếu vitamin B12: Gây ra sự suy giảm trí nhớ và khả năng tư duy.
• Suy dinh dưỡng: Làm giảm khả năng trí nhớ và nhận thức.

Ví dụ, một chế độ ăn uống thiếu vitamin và dưỡng chất sẽ làm giảm năng lượng cung cấp cho não, gây mất trí nhớ và sự suy giảm khả năng tư duy.

Nhận biết sớm các triệu chứng mất trí nhớ

Nhận biết sớm các triệu chứng mất trí nhớ là rất quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời. Dưới đây là những triệu chứng bạn cần lưu ý:

Trí nhớ suy giảm

Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh thường quên đi những gì vừa nói, sự kiện gần đây hoặc không nhớ được các thông tin mới.

• Quên tên người thân: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất.
• Quên sự kiện quan trọng: Những sự kiện như sinh nhật, lễ kỷ niệm.

Ví dụ, bà của bạn không nhớ hôm nay là ngày sinh nhật của cháu mình hoặc gọi sai tên các thành viên trong gia đình.

Gặp khó khăn khi thực hiện các việc quen thuộc

Người bệnh có thể quên cách làm những việc mà trước đây họ có thể thực hiện một cách thành thạo.

• Nấu ăn bị nhầm lẫn công thức: Khó khăn trong việc chế biến món ăn quen thuộc.
• Lạc đường: Không nhớ đường về nhà dù tuyến đường rất quen.

Ví dụ, cha bạn có thể đã làm mòn một món ăn yêu thích nhiều năm, nhưng bây giờ không nhớ cách nấu hoặc quên các bước chế biến.

Gặp trở ngại với ngôn ngữ

Người mất trí nhớ gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ hoặc khi trò chuyện.

• Ngập ngừng khi nói: Người bệnh thường dừng lại giữa chừng khi đang nói.
• Gặp khó khăn trong việc viết: Khó viết lại những từ thông dụng.

Ví dụ, mẹ của bạn đang kể một câu chuyện về chuyến du lịch gần đây nhưng ngừng lại và không biết phải tiếp tục thế nào, hoặc gặp khó khăn trong việc viết một bức thư đơn giản.

Mất định hướng

Người bệnh có thể dễ dàng bị lạc ngay cả ở những khu vực quen thuộc.

• Lạc lối ở khu vực quen thuộc: Không nhận ra những địa điểm thường đi qua.
• Mất cảm giác về thời gian: Không thể xác định được thời gian hiện tại.

Ví dụ, bạn của bạn từng đi lại thường xuyên giữa nhà và chợ, nhưng bây giờ gặp khó khăn và không biết đường về nhà.

Thường để lạc đồ đạc

Đặt đồ đạc ở những nơi không đúng chỗ và không nhớ chỗ để, thậm chí có thể buộc tội người khác lấy cắp.

• Để đồ ở nơi bất thường: Ví dụ như đặt chìa khóa vào tủ lạnh.
• Buộc tội người khác: Khi không tìm thấy đồ, người bệnh thường nghi ngờ và buộc tội người khác đã lấy cắp.

Ví dụ, cụ của bạn đặt kính cận vào tủ lạnh và sau đó buộc tội người giúp việc đã lấy mất kính.

Bất thường về tâm trạng và hành vi

Người bệnh dễ thay đổi tâm trạng, trở nên bối rối, lo lắng hoặc có những hành vi lạ không có lý do rõ ràng.

• Thay đổi tâm trạng đột ngột: Dễ cáu gắt, khó chịu mà không rõ nguyên nhân.
• Hành vi lạ: Hành vi không phù hợp với tình huống, ví dụ như la hét, khóc lóc.

Ví dụ, một người bạn thân của bạn có thể trở nên cáu kỉnh vô cớ hoặc bỗng dưng khóc lóc không rõ nguyên nhân.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Nếu bạn hoặc người thân nghi ngờ có các triệu chứng mất trí nhớ, hãy đến gặp bác sĩ sớm để được chẩn đoán kịp thời và tìm ra nguyên nhân gây ra vấn đề. Bộ câu hỏi dưới đây sẽ giúp bác sĩ xác định tình trạng của bạn:

• Các vấn đề về trí nhớ của bạn bắt đầu khi nào?
• Bạn có đang dùng loại thuốc nào không? Bao gồm cả thuốc kê đơn, không kê đơn hay thực phẩm chức năng.
• Gần đây bạn có bắt đầu sử dụng loại thuốc mới nào không?
• Nhiệm vụ nào bình thường bạn thấy bắt đầu trở nên khó khăn?
• Bạn đã làm gì để đối phó với các vấn đề về trí nhớ?
• Bạn uống bao nhiêu rượu mỗi ngày?
• Gần đây bạn có bị té ngã hoặc chấn thương đầu không?
• Gần đây bạn có bị bệnh không?
• Bạn có cảm thấy buồn, chán nản hay lo lắng không?
• Gần đây bạn có xảy ra biến cố, sự kiện căng thẳng nào không?

Qua bộ câu hỏi này, bác sĩ sẽ có cái nhìn cụ thể hơn và có thể chỉ định các xét nghiệm máu, khám tổng quát và chẩn đoán hình ảnh não để xác định nguyên nhân gây nên triệu chứng mất trí nhớ.

Phòng ngừa mất trí nhớ

Việc phòng ngừa mất trí nhớ là cần thiết và có thể thực hiện bằng cách thay đổi lối sống và duy trì các thói quen lành mạnh. Dưới đây là một số cách phòng ngừa bạn có thể tham khảo:

• Tránh lạm dụng rượu và thuốc lá: Giảm thiểu và tiến tới từ bỏ hoàn toàn việc sử dụng rượu và thuốc lá.
• Đội mũ bảo hiểm: Khi đi xe đạp, xe máy và thắt dây an toàn khi đi ô tô để chống chấn thương đầu.
• Giải quyết ổ nhiễm trùng: Nhanh chóng điều trị các ổ nhiễm trùng để hạn chế lây lan đến não.
• Khám bác sĩ: Khi có dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ hoặc phình động mạch não như đau đầu dữ dội hoặc tê liệt một bên.
• Tập thể dục thường xuyên: Giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và não bộ.
• Kiểm soát huyết áp và đường huyết: Đặc biệt với những người có tiền sử mắc bệnh tim mạch hay tiểu đường.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Nhiều thực phẩm tươi sống, chất béo tốt và hạn chế chất béo bão hòa.
• Ngủ đủ giấc: Giúp tăng cường sức khỏe não bộ.
• Duy trì hoạt động trí óc: Chơi cờ, giải câu đố, đọc sách để duy trì sự minh mẫn.
• Tham gia các hoạt động xã hội: Thể thao, khiêu vũ, gặp mặt bạn bè để giảm căng thẳng.

Áp dụng các biện pháp trên không chỉ giúp giảm nguy cơ mất trí nhớ mà còn tăng cường sức khỏe toàn diện cho bạn.

Các câu hỏi phổ biến liên quan đến triệu chứng mất trí nhớ

1. Mất trí nhớ có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Trả lời:

Không phải tất cả các trường hợp mất trí nhớ có thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, nhiều trường hợp có thể được cải thiện đáng kể nếu được phát hiện và điều trị sớm.

Giải thích:

Mất trí nhớ do một số nguyên nhân như thiếu vitamin, căng thẳng, hoặc một số bệnh nhiễm trùng có thể được điều trị và hồi phục hoàn toàn khi bệnh nhân được chữa trị kịp thời. Trong khi đó, mất trí nhớ do những bệnh lý không thể đảo ngược như Alzheimer thường rất khó điều trị hoàn toàn, nhưng có thể được kiểm soát để giảm bớt các triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng tiến triển.

Ví dụ, một người bị mất trí nhớ nhẹ do thiếu vitamin B12 có thể hồi phục hoàn toàn sau khi được bổ sung vitamin đúng cách. Nhưng đối với bệnh nhân Alzheimer, việc điều trị chủ yếu là để duy trì chất lượng cuộc sống và làm chậm tiến trình của bệnh.

Hướng dẫn:

Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu mất trí nhớ, hãy đến bác sĩ thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Bên cạnh việc tuân thủ điều trị y tế, hãy duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, và đảm bảo giấc ngủ đủ.

2. Có thể phòng ngừa mất trí nhớ hay không?

Trả lời:

Có thể. Mặc dù không thể phòng ngừa 100% nhưng có nhiều biện pháp có thể giảm nguy cơ mất trí nhớ.

Giải thích:

Phòng ngừa mất trí nhớ đòi hỏi một lối sống lành mạnh và các biện pháp bảo vệ não bộ. Những thói quen tốt như ăn uống đủ dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn, giảm căng thẳng, và duy trì hoạt động trí óc đều có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Ví dụ, thực hiện chế độ ăn uống Địa Trung Hải giàu các chất béo tốt và thực phẩm tươi sống đã được chứng minh là giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Các hoạt động trí óc như chơi cờ, đọc sách, hay tham gia câu lạc bộ sẽ giúp duy trì sự minh mẫn của não bộ.

Hướng dẫn:

Hãy xây dựng cho mình một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, tham gia các hoạt động xã hội và trí óc. Đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp, xe máy và thắt dây an toàn khi đi ô tô để giảm nguy cơ chấn thương đầu. Hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi các dấu hiệu nào có thể dẫn đến mất trí nhớ để có biện pháp phòng ngừa kịp thời.

3. Những dấu hiệu nào cho thấy cần đi khám bác sĩ về trí nhớ?

Trả lời:

Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào về mất trí nhớ, đặc biệt là khi chúng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Giải thích:

Các dấu hiệu cần đi khám bác sĩ có thể bao gồm:

• Quên tên người thân hoặc bạn bè.
• Mất khả năng thực hiện các công việc hàng ngày.
• Gặp khó khăn trong việc giao tiếp hoặc sử dụng ngôn ngữ.
• Đi lạc hoặc mất phương hướng ở những nơi quen thuộc.
• Đặt đồ đạc ở những nơi không hợp lý và thường xuyên buộc tội người khác lấy cắp.
• Thay đổi tâm trạng đột ngột hoặc có hành vi lạ.

Ví dụ, nếu mẹ của bạn quên mất tên bạn bè cũ hoặc không nhớ cách nấu bữa ăn hàng ngày, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo gặp mất trí nhớ và cần đi khám bác sĩ ngay.

Hướng dẫn:

Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên, hãy đặt lịch hẹn với bác sĩ. Hãy mô tả chi tiết các triệu chứng, bao gồm khi nào chúng bắt đầu và bất kỳ thay đổi nào bạn nhận thấy. Bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.