Mở đầu
Ngày nay, phương pháp gây tê ngoài màng cứng được nhiều mẹ bầu lựa chọn nhằm giảm đau khi chuyển dạ. Phương pháp này mang lại hiệu quả giảm đau đáng kể nhưng cũng kèm theo không ít tác dụng phụ tiềm ẩn. Vậy, gây tê ngoài màng cứng là gì? Những hệ lụy của phương pháp này đến mẹ bầu và em bé như thế nào? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về những tác dụng phụ mang lại từ việc sử dụng phương pháp này, giúp mẹ bầu cân nhắc kỹ lưỡng hơn trước khi lựa chọn.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Bài viết này tham khảo từ các nguồn uy tín như: Healthline, WebMD, Parenting Firstcry, và Verywell Family. Dưới đây là các nguồn cụ thể:
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
- Risks of Epidurals During Delivery: https://www.healthline.com/health/pregnancy/pain-risks-epidurals
- What is an Epidural?: https://www.webmd.com/back-pain/what-is-an-epidural
- Epidural Side Effects on Mother and Baby: https://parenting.firstcry.com/articles/epidural-side-effects-on-mother-and-baby/
- How to Get Epidural Anesthesia: https://www.verywellfamily.com/how-to-get-epidural-anesthesia
Gây tê ngoài màng cứng: Tổng quan và cách thực hiện
Phương pháp gây tê ngoài màng cứng đã trở thành một trong những lựa chọn phổ biến nhằm giảm đau cho các bà mẹ khi cuộc chuyển dạ bắt đầu. Thế nhưng, không phải ai cũng hiểu rõ về quá trình này và các hệ lụy có thể xảy ra.
Gây tê ngoài màng cứng là gì?
Gây tê ngoài màng cứng là một phương pháp giảm đau bằng cách tiêm thuốc vào khoảng không gian nằm bên ngoài màng cứng của tủy sống. Điều này giúp ngăn chặn tín hiệu đau từ nửa dưới cơ thể truyền lên não, giúp mẹ bầu cảm thấy dễ chịu hơn trong quá trình sinh nở.
- Cách thực hiện: Thuốc tê được tiêm vào khoang ngoài màng cứng, xung quanh dây thần kinh cột sống ở phần thắt lưng của mẹ bầu.
- Tác dụng: Ngăn chặn cơn đau ở một số khu vực cụ thể trên cơ thể, chủ yếu là phần dưới cơ thể.
Ví dụ, nếu mẹ bầu đang trong cơn đau chuyển dạ dữ dội, việc gây tê ngoài màng cứng có thể giúp giảm cảm giác đau đớn và giúp cơ thể thư giãn, từ đó có thể dễ dàng lấy sức để sinh con.
Hệ lụy của gây tê ngoài màng cứng đối với mẹ bầu
Dưới đây là các triệu chứng và tác dụng phụ phổ biến mà các mẹ bầu có thể gặp phải khi sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng:
Hạ huyết áp
Việc thực hiện gây tê ngoài màng cứng có thể dẫn đến tình trạng hạ huyết áp đột ngột ở mẹ bầu. Mẹ bầu có thể cảm thấy buồn nôn hoặc chóng mặt sau khi được gây tê. Do đó, các bác sĩ và hộ lý thường phải theo dõi liên tục huyết áp để đảm bảo lưu lượng máu truyền đến bé vẫn ổn định và đầy đủ.
- Giảm huyết áp: Cần các biện pháp theo dõi và hỗ trợ kịp thời như bổ sung thuốc và oxy nếu cần thiết.
- Buồn nôn và chóng mặt: Là triệu chứng dễ gặp và cần theo dõi cẩn thận.
Ví dụ sinh động: Chị Lan (30 tuổi) khi sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng trong lần sinh con đầu tiên đã gặp phải tình trạng hạ huyết áp nghiêm trọng, cần được theo dõi sát sao liên tục.
Nhức đầu
Một tác dụng phụ khác là tình trạng nhức đầu dữ dội do rò rỉ các dịch não tủy ra khoang ngoài màng cứng. Nếu triệu chứng này kéo dài, bác sĩ có thể thực hiện nghiệm pháp vá màng cứng bằng máu tự thân để khắc phục.
- Nhức đầu dữ dội: Xảy ra ở khoảng 1% các ca gây tê ngoài màng cứng.
- Nghiệm pháp vá màng cứng: Sử dụng máu tự thân để vá vết rò, hỗ trợ giảm đau.
Ví dụ sinh động: Chị Minh (28 tuổi) sau khi sinh con qua phương pháp gây tê ngoài màng cứng đã bị đau đầu kéo dài, phải thực hiện nghiệm pháp vá màng cứng mới khắc phục được.
Khó khăn trong việc đi tiểu
Gây tê ngoài màng cứng có thể khiến mẹ bầu gặp khó khăn trong việc đi tiểu, thậm chí cần sử dụng ống thông để hỗ trợ.
- Khó đi tiểu: Nhất thời và thường gặp phải.
- Sử dụng ống thông tiểu: Trong trường hợp đặc biệt, bác sĩ phải dùng công cụ hỗ trợ.
Ví dụ sinh động: Chị Hằng (32 tuổi) đã được sử dụng ống thông tiểu 2 ngày sau khi sinh con vì không thể tự đi tiểu sau khi dùng phương pháp gây tê ngoài màng cứng.
Đau lưng
Đau lưng là một trong những tác dụng phụ thường gặp nhất của gây tê ngoài màng cứng, thường do cảm giác đau ở vị trí kim tiêm hoặc rò rỉ dịch não tủy.
- Đau ở vị trí kim tiêm: Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau lưng.
- Rò rỉ dịch não tủy: Có thể gây ra đau lưng và cần thời gian để phục hồi.
Ví dụ sinh động: Chị Thu (27 tuổi) sau khi sinh đã bị đau lưng kéo dài trong vài tuần do rò rỉ dịch não tủy từ quá trình gây tê.
Việc chuyển dạ trở nên khó khăn
Gây tê ngoài màng cứng có thể gây khó khăn trong việc đẩy em bé ra ngoài khi chuyển dạ, khiến bác sĩ phải áp dụng một số thủ thuật y khoa hỗ trợ như mổ lấy thai hoặc đỡ đẻ bằng kẹp.
- Khó đẩy em bé ra ngoài: Làm tăng khả năng cần can thiệp y khoa.
- Mổ lấy thai hoặc đỡ đẻ bằng kẹp: Các biện pháp thường gặp khi có khó khăn trong quá trình sinh tự nhiên.
Ví dụ sinh động: Chị Hoa (35 tuổi) đã phải mổ lấy thai đột xuất do gặp khó khăn trong việc đẩy em bé ra ngoài khi đã sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng.
Tê bì sau sinh
Nhiều mẹ bầu bị tê phần dưới cơ thể sau khi sinh, cần có người hỗ trợ di chuyển. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng.
- Tê phần dưới cơ thể: Cần có người hỗ trợ đi lại.
- Thời gian hồi phục: Có thể kéo dài từ vài ngày, vài tuần đến vài tháng.
Ví dụ sinh động: Chị Mai (29 tuổi) sau sinh đã bị tê nhức phần dưới cơ thể và cần sự hỗ trợ của người thân trong suốt một tháng.
Hệ lụy của gây tê ngoài màng cứng đối với trẻ sơ sinh
Không chỉ mẹ bầu, trẻ sơ sinh cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các tác dụng phụ của phương pháp gây tê ngoài màng cứng.
Ảnh hưởng đến chức năng cơ thể
Các chức năng trong cơ thể của bé chưa phát triển hoàn toàn, dẫn đến việc thải trừ các thuốc gây tê trở nên khó khăn.
- Chậm thải trừ thuốc: Hệ thống cơ thể chưa hoàn thiện nên tần suất xảy ra cao hơn.
- Ảnh hưởng hệ miễn dịch: Do thuốc truyền qua nhau thai.
Ví dụ sinh động: Bé Khang (2 ngày tuổi) đã bị phản ứng sau khi mẹ sử dụng gây tê ngoài màng cứng do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
Giảm huyết áp ở mẹ bầu
Giảm huyết áp ở mẹ bầu dẫn đến giảm oxy và máu cung cấp cho bé, điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não và các cơ quan khác của trẻ sơ sinh.
- Giảm lượng máu và oxy cung cấp cho bé: Gây nguy cơ khiếm khuyết ở trẻ.
- Thời gian can thiệp kịp thời: Nguy cơ cao nếu không được can thiệp nhanh chóng.
Ví dụ sinh động: Trường hợp của bé An (1 tuần tuổi) bị giảm cung cấp oxy khi sinh, phải chăm sóc trong phòng đặc biệt do mẹ bị hạ huyết áp.
Ảnh hưởng Apgar và nguy cơ co giật
Phương pháp này có thể gây sốt ở mẹ bầu, ảnh hưởng đến chỉ số Apgar của bé, gây nguy cơ co giật và đôi khi dẫn đến tử vong.
- Sốt ở mẹ bầu: Gây ảnh hưởng chỉ số Apgar.
- Nguy cơ co giật: Nguy cơ cao với trẻ sơ sinh.
Ví dụ sinh động: Bé Minh (5 ngày tuổi) sau khi sinh đã phải đối mặt với tình trạng sốt và co giật do mẹ sử dụng gây tê ngoài màng cứng.
Các vấn đề khác: Giảm nhịp tim và thời gian ở phòng chăm sóc đặc biệt lâu hơn
Thuốc gây tê cũng có thể ảnh hưởng đến nhịp tim của bé, khiến trẻ phải kiểm tra và chăm sóc lâu hơn trong phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh (NICU).
- Giảm nhịp tim: Ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của tim.
- Thời gian ở NICU: Luôn lâu hơn các bé khác.
Ví dụ sinh động: Bé Dương phải ở lại NICU trong 10 ngày để theo dõi tình trạng sau sinh của mình sau khi mẹ sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng
1. Gây tê ngoài màng cứng có an toàn tuyệt đối không?
Trả lời:
Không, gây tê ngoài màng cứng không phải lúc nào cũng an toàn tuyệt đối.
Giải thích:
Phương pháp này tuy mang lại sự giảm đau hiệu quả nhưng vẫn tồn tại nhiều rủi ro và tác dụng phụ, như đã phân tích ở trên. Từ việc hạ huyết áp, nhức đầu, đau lưng, đến những vấn đề dài hạn như tê liệt hay tổn thương thần kinh. Ngay cả trẻ sơ sinh cũng có thể bị ảnh hưởng bởi những hệ lụy này; vì vậy, việc xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định là hoàn toàn cần thiết.
Hướng dẫn:
Trước khi quyết định sử dụng gây tê ngoài màng cứng, mẹ bầu nên thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ sản khoa, nắm rõ các tác dụng phụ và rủi ro có thể gặp phải. Đồng thời, cần tìm hiểu thêm về các phương pháp giảm đau khác để có sự lựa chọn an toàn hơn cho cả mẹ và bé.
2. Làm thế nào để giảm thiểu tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng?
Trả lời:
Có nhiều biện pháp giảm thiểu tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng.
Giải thích:
Các biện pháp như lựa chọn bác sĩ có kinh nghiệm, tuân thủ quy trình vệ sinh vô khuẩn, và theo dõi tình trạng sức khỏe liên tục sau khi gây tê ngoài màng cứng đều có thể giúp giảm thiểu các tác dụng phụ. Các bác sĩ còn khuyến cáo rằng việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi sinh, tập luyện nhẹ nhàng và ăn uống hợp lý cũng giúp giảm nguy cơ gặp phải tác dụng phụ.
Hướng dẫn:
Mẹ bầu nên đặt lịch hẹn trước với bác sĩ để thảo luận chi tiết về các biện pháp giảm thiểu tác dụng phụ. Đồng thời, tuân thủ các hướng dẫn về chế độ ăn uống và tập luyện trước khi sinh, đảm bảo vệ sinh cá nhân và duy trì tâm lý thoải mái, thư giãn để có một quá trình sinh an toàn và khỏe mạnh.
3. Có phương pháp giảm đau nào an toàn hơn so với gây tê ngoài màng cứng không?
Trả lời:
Có, có nhiều phương pháp giảm đau khác có thể an toàn hơn so với gây tê ngoài màng cứng.
Giải thích:
Các phương pháp giảm đau không dùng thuốc như mát-xa, phương pháp Lamaze, hay các liệu pháp thở đều được xem là an toàn hơn. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giảm đau nhẹ hoặc các kỹ thuật can thiệp khác như tiêm lidocaine hoặc các thuốc gây tê tại chỗ khác cũng giúp giảm đau hiệu quả mà không gây ra nhiều tác dụng phụ như gây tê ngoài màng cứng.
Hướng dẫn:
Mẹ bầu nên tìm hiểu và thảo luận cùng bác sĩ sản khoa để lựa chọn phương pháp giảm đau phù hợp và an toàn nhất. Các lớp học tiền sản, các buổi tư vấn cùng chuyên gia về sinh nở cũng là những nơi cung cấp thông tin bổ ích về các phương pháp giảm đau an toàn.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Tóm lại, phương pháp gây tê ngoài màng cứng tuy hiệu quả trong việc giảm đau khi sinh nở nhưng ẩn chứa nhiều tác dụng phụ không mong muốn cho cả mẹ và em bé. Việc nắm rõ và hiểu sâu về các rủi ro cũng như biện pháp giảm thiểu tác dụng phụ là vô cùng cần thiết để mẹ bầu có thể đưa ra quyết định sáng suốt.
Khuyến nghị
Mẹ bầu cần cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng. Đừng quên tìm hiểu các phương pháp giảm đau tự nhiên và an toàn hơn. Hãy chủ động thảo luận các nguy cơ tiềm tàng và các biện pháp kiểm soát, giảm thiểu rủi ro với bác sĩ để đảm bảo an toàn sức khỏe cho cả mẹ và bé. Mong rằng các mẹ sẽ có một quá trình sinh nở an toàn và suôn sẻ.