Mở đầu
Bệnh zona thần kinh (herpes zoster) là một bệnh do virus varicella-zoster (VZV) gây ra, đây cũng chính là virus gây bệnh thủy đậu. Khi bạn đã từng bị thủy đậu, virus này không rời khỏi cơ thể mà “ngủ yên” trong các dây thần kinh nhiều năm. Khi hệ miễn dịch bị suy yếu vì lý do nào đó, virus có thể tái hoạt động và gây ra bệnh zona thần kinh. Vậy bệnh zona thần kinh là gì, nguyên nhân do đâu và những điều cần tránh để đảm bảo sức khỏe hàng ngày là gì? Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn trong bài viết này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Bài viết này tham khảo thông tin từ các tổ chức y tế uy tín như CDC (Centers for Disease Control and Prevention), Mayo Clinic, và Cleveland Clinic, cùng với sự tham vấn của Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh từ Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh zona thần kinh
Virus varicella-zoster nguyên nhân gây bệnh zona thần kinh chủ yếu tấn công khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu. Việc hệ miễn dịch suy yếu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như tuổi già, căng thẳng, bệnh mãn tính hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
Nguyên nhân
- Hệ miễn dịch suy yếu: Khi hệ miễn dịch không còn mạnh mẽ, virus varicella-zoster có thể tái hoạt động.
- Tuổi tác: Người lớn tuổi có tỷ lệ bị zona thần kinh cao hơn do sự suy yếu tự nhiên của hệ miễn dịch.
- Bệnh nền: Những người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch dễ bị zona thần kinh.
- Thuốc ức chế miễn dịch: Sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch cũng làm suy giảm khả năng kháng vi khuẩn của cơ thể.
Triệu chứng
Các triệu chứng của zona thần kinh thường xuất hiện bất ngờ và có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần, bao gồm:
- Đau và ngứa: Đau có thể rất nhức nhối và cảm giác ngứa xảy ra trước khi phát ban xuất hiện.
- Phát ban: Phát hiện những vùng da đỏ, mụn nước nhỏ chứa dịch.
- Sốt và mệt mỏi: Người bệnh có thể bị sốt nhẹ và cảm thấy mệt mỏi.
Ví dụ cụ thể
Ông A, một người trên 60 tuổi đã từng bị thủy đậu khi nhỏ, hiện tại sống chung với căn bệnh tiểu đường. Sau khi trải qua một giai đoạn căng thẳng tinh thần kéo dài do công việc, ông A bắt đầu xuất hiện triệu chứng đau nhức ở một bên cơ thể và sau đó là phát ban xuất hiện. Được chẩn đoán mắc bệnh zona thần kinh, ông A đã phải kiêng khem nghiêm ngặt và điều trị lâu dài để tránh tái phát và lây lan virus.
Khẳng định lại nội dung của mục này: Hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh zona thần kinh là bước quan trọng đầu tiên để biết rằng cần phải kiêng khem và chăm sóc như thế nào để đảm bảo sức khỏe hàng ngày.
Những điều cần kiêng khi mắc bệnh zona thần kinh
Kiêng chạm và gãi vùng phát ban
Triệu chứng bệnh zona thần kinh thường kéo dài khoảng 2 – 4 tuần. Khi bị bệnh, việc tiếp xúc trực tiếp với dịch từ các mụn nước phát ban trên da có thể lây lan virus. Các nốt ban trên da do bệnh zona gây ra có thể khiến bạn ngứa ngáy, khó chịu và phát sinh nhu cầu muốn chạm vào hoặc gãi. Tuy nhiên, việc làm này có thể khiến vết phát ban vỡ và chảy dịch, tăng nguy cơ lây lan nhiễm trùng cho vùng da khác trên cơ thể và cho người chưa từng bị thủy đậu trước đây. Ngoài ra, cũng nên kiêng dùng bột hay kem kháng sinh, bởi điều này làm chậm quá trình lành lặn của vết thương.
Kiêng tiếp xúc trực tiếp với những đối tượng dễ lây bệnh
Thời điểm lây virus cho người khác là từ lúc mụn nước xuất hiện, chảy dịch cho đến khi nó khô lại và đóng vảy. Để giúp ngăn virus lây truyền cho người khác, nên tránh đi làm hoặc đi học nếu vết phát ban đang chảy dịch và không thể che kín được. Bên cạnh đó, người bệnh cần kiêng tiếp xúc trực tiếp với những đối tượng sau đây cho đến khi vết phát ban đóng vảy:
- Phụ nữ có thai: Đặc biệt đối với những người chưa từng mắc bệnh thủy đậu.
- Người cao tuổi: Hệ miễn dịch của họ đã suy giảm đáng kể.
- Trẻ nhỏ: Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân, và trẻ nhỏ hơn một tháng tuổi là những đối tượng dễ giảm đề kháng.
- Người có hệ thống miễn dịch yếu: Những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, bệnh nhân ung thư đang điều trị hóa trị, những người cấy ghép nội tạng, hoặc nhiễm HIV/AIDS.
Kiêng các loại thực phẩm không lành mạnh
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và tăng cường sức đề kháng khi mắc bệnh zona thần kinh. Một số nhóm thực phẩm cần tránh hoặc hạn chế bao gồm:
- Carbohydrate đơn giản và thực phẩm chứa nhiều đường: Gạo trắng, bánh mì trắng, bánh ngọt, đồ uống ngọt dễ làm tăng đường huyết nhanh chóng, kích thích cơ thể giải phóng chất gây viêm.
- Thực phẩm chế biến sẵn: Chứa nhiều muối như khoai tây chiên, thức ăn nhanh dễ thúc đẩy quá trình viêm và làm suy yếu hệ thống miễn dịch.
- Rượu bia: Gây hại cho hệ thống miễn dịch và làm giảm khả năng chống lại bệnh của cơ thể.
Những điều nên làm khi mắc bệnh zona thần kinh
Không chỉ biết rõ zona thần kinh kiêng gì, còn cần tìm hiểu những điều nên làm để bệnh nhanh lành và giảm các triệu chứng khó chịu.
- **Giữ vệ sinh tốt:** Giữ vùng da bị nhiễm trùng sạch sẽ và khô ráo.
- **Sử dụng thuốc:** Dùng thuốc kháng virus theo lời khuyên của bác sĩ.
- **Nghỉ ngơi:** Tránh căng thẳng và nghỉ ngơi đủ giấc.
- **Tăng cường dinh dưỡng:** Ăn nhiều rau quả, thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E để tăng cường hệ thống miễn dịch.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến bệnh zona thần kinh
1. Bệnh zona thần kinh có tự khỏi không?
Trả lời:
Có, bệnh zona thần kinh có thể tự khỏi trong khoảng 2 đến 4 tuần nhưng cần sự chăm sóc và điều trị đúng cách để tránh biến chứng.
Giải thích:
Virus varicella-zoster sau khi gây bệnh sẽ được hệ miễn dịch kiểm soát, khiến cho triệu chứng dần biến mất. Tuy nhiên, nếu không chăm sóc đúng cách, người bệnh có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng như đau thần kinh sau zona, lây nhiễm do vết thương hở, và ảnh hưởng thị giác nếu vùng bị nhiễm nằm gần mắt.
Hướng dẫn:
- Giữ vệ sinh tốt và che các vết phát ban bằng quần áo sạch.
- Tránh cào gãi vùng bị nhiễm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về việc dùng thuốc.
- Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng để hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.
2. Bệnh zona thần kinh có lây không?
Trả lời:
Có, bệnh zona thần kinh có thể lây nhưng chỉ xảy ra cho những người chưa từng mắc bệnh thủy đậu trước đó. Những người bị nhiễm sẽ phát triển thành bệnh thủy đậu chứ không phải zona thần kinh ngay lập tức.
Giải thích:
Virus varicella-zoster có thể truyền từ dịch mụn nước của người mắc bệnh. Khi tiếp xúc với dịch này mà người chưa từng mắc thủy đậu thì có thể bị lây nhiễm và phát triển thành bệnh thủy đậu, sau đó virus có thể “ngủ yên” trong cơ thể người bệnh và tái hoạt động gây zona thần kinh trong tương lai khi hệ miễn dịch yếu đi.
Hướng dẫn:
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh.
- Không sử dụng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, ga trải giường với người bệnh chiều dài.
- Che kín vùng bị nhiễm bệnh để tránh lây lan.
3. Nên ăn gì khi bị bệnh zona thần kinh?
Trả lời:
Nên ăn nhiều thực phẩm tăng cường hệ miễn dịch như rau xanh, quả, thực phẩm giàu protein và các loại vitamin A, C, E.
Giải thích:
Chế độ ăn uống lành mạnh giúp tăng cường hệ miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ thể chống lại virus hiệu quả hơn. Rau xanh và quả giàu vitamin C không chỉ giúp tăng cường miễn dịch mà còn giúp nhanh lành vết thương. Thực phẩm giàu vitamin E giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và vitamin A giúp duy trì sự mạnh mẽ của hệ thống miễn dịch.
Hướng dẫn:
- Bổ sung các loại rau xanh như cải xoăn, rau spinach, bông cải xanh.
- Ăn quả nhiều nước như cam, chanh, quả mọng.
- Tăng cường thực phẩm giàu protein từ cá, thịt gà, và hạt.
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn và các loại đồ uống có cồn.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Qua bài viết, chúng ta đã tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh zona thần kinh. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng cũng như biết kiêng khem đúng cách sẽ giúp bạn điều trị bệnh nhanh chóng và tránh lây lan cho người khác.
Khuyến nghị
Nắm vững những thông tin như kiêng gì và làm gì khi mắc bệnh zona thần kinh sẽ giúp bạn và người thân xung quanh thoát khỏi nguy cơ lây nhiễm và hồi phục nhanh chóng. Hãy luôn duy trì một hệ miễn dịch mạnh mẽ bằng cách giữ lối sống lành mạnh, ăn uống đúng cách và tuân thủ các hướng dẫn phòng bệnh từ các chuyên gia y tế.
Tài liệu tham khảo
- Shingles. [NHS](https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/infections-and-poisoning/shingles#:~:text=If%20you%20have%20shingles%2C%20you,and%20can’t%20be%20covered.https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/symptoms-causes/syc-20353054). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Transmission. [CDC](https://www.cdc.gov/shingles/about/transmission.html). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Shingles. [NHS](https://www.nhs.uk/conditions/shingles/). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Shingles (herpes zoster). [New York State Department of Health](https://www.health.ny.gov/diseases/communicable/shingles/fact_sheet.htm#:~:text=The%20virus%20is%20spread%20through,(post%2Dherpetic%20neuralgia)). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Shingles. [Cleveland Clinic](https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11036-shingles). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Shingles. [Mayo Clinic](https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/symptoms-causes/syc-20353054). Ngày truy cập: 24/10/2022.
- Effects of dietary salt levels on monocytic cells and immune responses in healthy human subjects: a longitudinal study. [NCBI](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5538905/). Ngày truy cập: 24/10/2022.