Mẹ có thể phát hiện tình trạng tiêu hoá của bé qua màu phân như thế nào?

Mở đầu

Chào các bậc phụ huynh! Nếu bạn đang chăm sóc con nhỏ, chắc hẳn nhiều lần bạn đã tự hỏi liệu màu phân của con có phản ánh điều gì về tình trạng tiêu hóa hay không? Đúng vậy, màu phân của trẻ nhỏ thực sự “nói lên” rất nhiều điều về sức khỏe tiêu hóa của bé. Việc kiểm tra màu phân không chỉ giúp bố mẹ nắm bắt những dấu hiệu bất thường mà còn có thể can thiệp sớm nếu cần. Hãy cùng nhau khám phá qua bài viết này để biết cách phân biệt các màu phân và hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của con yêu nhé.

Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:

Bài viết này sử dụng thông tin từ các nguồn uy tín bao gồm:
1. Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh, chuyên khoa Nội khoa – Nội tổng quát tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh.
2. Các bài báo và tài liệu từ các tổ chức y tế đáng tin cậy như Cleveland Clinic, Mayo Clinic, NHS và Children’s Hospital.

Màu phân nói lên điều gì về sức khỏe của bé?

Màu sắc và kết cấu phân của trẻ nhỏ có thể rất khác với người trưởng thành. Do đó, những bậc phụ huynh, nhất là với những ai mới lên chức bố mẹ lần đầu cần lưu ý để tránh hoang mang trong quá trình chăm sóc bé.

Bé đi phân đẹp cho thấy sức khỏe tiêu hóa bình thường

Phân của bé bú mẹ sẽ khác với bé bú ngoài và khi con đến tuổi ăn dặm, màu sắc, hình dạng phân cũng sẽ có sự thay đổi. Bố mẹ có lẽ sẽ rất ngạc nhiên nếu biết tất cả những trường hợp dưới đây đều có thể là những biểu hiện vô cùng bình thường:

1. Phân su lúc mới sinh: Đây là loại phân đầu tiên mà bé đi trong vài ngày đầu đời. Phân thường đặc, dính và có màu xanh đen như hắc ín, được tạo thành từ những chất mà bé đã nuốt khi còn trong bụng mẹ như nước ối, chất nhầy, lông tơ, protein, chất béo và dịch tiết đường ruột. Sau khi sinh, nếu con đi ngoài phân su trong vòng 24-48 giờ thì được xem là bình thường và khỏe mạnh.

2. Phân bé bú mẹ: Phân của bé bú mẹ sẽ mềm lỏng, có hạt hơi lợn cợn, màu vàng mù tạt hoặc nâu. Bé có thể đi ngoài sau mỗi lần bú nhưng cũng có những bé “ị” với tần suất ít hơn, khoảng 5-7 ngày mới đi một lần. Đây đều là những hiện tượng bình thường, chỉ cần bé không chướng bụng, quấy khóc và tăng cân đều thì bố mẹ vẫn có thể yên tâm.

3. Phân bé bú sữa ngoài: Nếu bú sữa ngoài, phân của bé sẽ đặc, có mùi nồng và sẫm màu. Phân có thể có màu vàng, rám nắng hoặc xanh lá tuỳ theo hàm lượng chất dinh dưỡng trong sữa, tuy nhiên độ đặc cũng chỉ nên giống như món bơ đậu phộng chứ không nên quá cứng.

4. Trẻ ăn dặm: Khi trẻ bắt đầu có chế độ ăn đa dạng hơn, phân sẽ bắt đầu đặc hơn (giống với kết cấu của đất sét), mang nhiều màu sắc khác nhau và mùi cũng gần giống với phân của người trưởng thành.

Tình trạng phân xấu cho thấy tiêu hoá bé có vấn đề

1. Đi ngoài phân lỏng: Bé thỉnh thoảng đi tiêu phân lỏng là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu phân lỏng như nước, tần suất tăng dần từ 3 lần trở lên trong ngày, rất có thể con đang bị tiêu chảy và cần có phương pháp can thiệp phù hợp.

2. Đi ngoài khó khăn, phân bé khô cứng: Đây là biểu hiện cho thấy bé có thể đang bị táo bón. Lúc này, tần suất đi ngoài của con có thể giảm hơn 3 lần/tuần cùng với đó là kích thước phân lớn, khô cứng, vón cục, khiến con đau căng bụng và gặp khó khăn khi đi ngoài.

Dấu hiệu “cảnh báo” mẹ nên đưa bé đi khám

Khi theo dõi phân của bé, nếu thấy con có những biểu hiện sau, bạn nên đưa con đi khám càng sớm càng tốt:

• Bé vẫn đi phân đen dù đã qua nhiều ngày sau sinh
• Phân có màu trắng, xám nhạt
• Phân màu đỏ, có lẫn máu
• Phân có chất nhầy, mùi hôi

Làm sao giúp bé đi ngoài phân đều, đẹp, hạn chế các vấn đề tiêu hóa?

Cung cấp cho con nguồn dinh dưỡng chất lượng

Để trẻ có một hệ tiêu hoá khoẻ mạnh, mẹ cần đảm bảo cung cấp cho con nguồn dinh dưỡng chất lượng. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nguồn thực phẩm phù hợp nhất đối với hệ tiêu hóa còn non nớt của con chính là sữa mẹ.

Không phải tự nhiên mà các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo sau sinh mẹ nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn ít nhất trong 6 tháng đầu hoặc đến khi trẻ được 2 tuổi nếu có thể. Sữa mẹ không chỉ cung cấp đầy đủ các dưỡng chất quan trọng như chất béo, protein, carbohydrate, vitamin, khoáng chất, nước… mà đạm sữa mẹ còn mềm, nhỏ nên con rất dễ hấp thu và ít gặp các vấn đề tiêu hóa. Ngoài ra, sữa mẹ còn cung cấp một lượng lớn các vi khuẩn có lợi cho đường ruột và các chất xơ prebiotic giúp nuôi dưỡng các vi khuẩn “thân thiện” này để củng cố hệ vi sinh đường ruột cho bé.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp khi con đến tuổi ăn dặm

Khi đến tuổi ăn dặm, bé cần được bổ sung một thực đơn dinh dưỡng phong phú hơn. Bên cạnh việc cho con bú sữa, mẹ cũng nên:

• Cho bé tập làm quen với những thực phẩm đầu tiên như trái cây xay nhuyễn, rau xay nhuyễn hoặc thịt xay nhuyễn.
• Cho trẻ ăn các loại thức ăn cầm tay như bánh quy, mì ống, bánh mì nướng mềm, thịt xé nhỏ, những miếng rau hoặc trái cây mềm được cắt nhỏ… khi con được khoảng 8 tháng tuổi và biết ngồi vững.
• Nếu con có dấu hiệu táo bón, hãy cho bé uống nhiều nước, ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt hoặc các loại trái cây giàu chất xơ như mận, lê.
• Tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc lựa chọn công thức sữa có đạm mềm, nhỏ, tự nhiên để giúp bé dễ làm quen với việc ăn dặm, hạn chế được tình trạng rối loạn tiêu hóa do thay đổi chế độ dinh dưỡng, đồng thời giúp hệ tiêu hoá trẻ được phát triển một cách tốt nhất.

Màu sắc của phân phản ánh rất nhiều điều về sức khỏe của bé. Do đó, trong quá trình chăm sóc, đây là yếu tố mẹ cần đặc biệt lưu tâm và cần lưu ý theo dõi mỗi ngày. Nếu thấy con đi ngoài phân lỏng hoặc “poo” quá khó khăn do phân khô cứng, mẹ hãy xem lại chế độ ăn của con, đặc biệt là nguồn sữa đang cho bé bú, nhất là với các bé đang dùng sữa ngoài để điều chỉnh cho phù hợp mẹ nhé!

Các câu hỏi phổ biến liên quan đến kiểm tra màu phân của bé

1. Làm thế nào để nhận biết bé bị tiêu chảy qua màu phân?

Trả lời:

Để nhận biết bé bị tiêu chảy, bạn cần chú ý đến tần suất đi tiêu và độ lỏng của phân. Tiêu chảy thường được xác định bởi phân lỏng như nước và tần suất đi tiêu tăng cao hơn bình thường.

Giải thích:

Bé bị tiêu chảy thường có phân lỏng hoặc nước, và đi ngoài nhiều lần trong ngày. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bé đang gặp vấn đề, có thể do nhiễm trùng hoặc thức ăn không phù hợp. Một số biểu hiện khác của tiêu chảy bao gồm bụng trướng, trẻ quấy khóc, không lên cân hoặc giảm cân.

Hướng dẫn:

Để xử lý tiêu chảy ở bé, bạn nên:

• Đảm bảo bé được cung cấp đủ nước, tránh mất nước nặng.
• Nếu bé bú sữa mẹ, hãy tiếp tục cho bú đều đặn.
• Có thể xem xét việc thay đổi công thức sữa hoặc loại thức ăn bé đang dùng.
• Nếu tình hình không được cải thiện sau 24 giờ hoặc bé có dấu hiệu mất nước (môi khô, ít đi tiểu), hãy đưa bé đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

2. Bé đi ngoài phân màu trắng có nghĩa là gì?

Trả lời:

Phân màu trắng hoặc xám nhạt ở bé có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng về gan hoặc tắc nghẽn mật.

Giải thích:

Phân bình thường có màu nâu do mật thải ra từ gan giúp tiêu hóa thức ăn. Khi phân không có màu, điều này có nghĩa là mật không được thải ra hoặc quá trình thải mật bị tắc nghẽn. Các nguyên nhân có thể gồm: tắc nghẽn ống mật, bệnh gan hoặc các rối loạn chuyển hóa mật.

Hướng dẫn:

Nếu bạn phát hiện phân của bé có màu trắng hoặc nhạt:

• Đừng xem nhẹ và nên đưa bé đi khám bác sĩ ngay lập tức.
• Theo dõi các triệu chứng khác đi kèm như vàng da, vàng mắt, bé quấy khóc và không chịu ăn.
• Bác sĩ có thể sẽ khám kỹ lưỡng và làm xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân và đề ra phương pháp điều trị phù hợp.

3. Làm thế nào để giúp bé giảm tình trạng táo bón?

Trả lời:

Để giúp bé giảm tình trạng táo bón, bạn có thể điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và tạo thói quen vệ sinh lành mạnh cho bé.

Giải thích:

Táo bón thường xảy ra khi trẻ đi ngoài ít hơn bình thường, phân khô cứng, vón cục và bé có thể khó chịu khi đi tiêu. Nguyên nhân có thể do bé không được cung cấp đủ chất xơ hoặc nước, hoặc là một phản ứng của cơ thể bé đối với một loại thức ăn mới. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của trẻ.

Hướng dẫn:

Để giảm táo bón, bạn nên:

• Cung cấp đủ nước cho bé: Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, điều này có thể không cần thiết nhưng với trẻ ăn dặm hoặc ăn sữa công thức, cần chú ý tăng cường nước.
• Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ: Cho bé ăn nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và các loại trái cây giàu chất xơ như mận, lê, táo.
• Tạo thói quen đi vệ sinh đều đặn: Khuyến khích bé ngồi bô vào những thời gian cố định trong ngày, tốt nhất là sau bữa ăn.
• Nếu tình trạng không cải thiện, hãy tham khảo ý kiến từ bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và cách điều trị phù hợp.

Kết luận và khuyến nghị

Kết luận

Màu phân của bé là một dấu hiệu quan trọng để theo dõi tình trạng tiêu hóa và sức khỏe của trẻ. Việc hiểu biết về màu sắc, kết cấu và tần suất đi tiêu của bé sẽ giúp bố mẹ nhanh chóng phát hiện những bất thường và can thiệp kịp thời. Những dấu hiệu như phân màu trắng, xám nhạt, hoặc phân lỏng nhiều lần trong ngày đều có thể là dấu hiệu cần chú ý hơn và tìm đến sự hỗ trợ từ bác sĩ.

Khuyến nghị

Bố mẹ hãy luôn quan tâm và theo dõi màu sắc phân của bé mỗi ngày. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đừng ngần ngại đưa bé đến gặp bác sĩ ngay. Hãy cung cấp cho bé chế độ dinh dưỡng chất lượng và xây dựng thói quen tốt ngay từ khi bé còn nhỏ để giúp bé có hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Điều này không chỉ giúp bé phát triển toàn diện mà còn giúp giảm bớt những lo lắng không cần thiết trong quá trình nuôi dưỡng con.

Tài liệu tham khảo

1. The Color of Baby Poop and What It Means Cleveland Clinic
2. Baby Poop Guide Children’s Colorado
3. I’m breastfeeding my newborn and my baby’s stool is yellow and mushy. Is this what I should expect? Mayo Clinic
4. Poos and wees Pregnancy Birth Baby
5. Meconium Aspiration Syndrome (MAS) Kids Health
6. Meconium NIH
7. Diarrhea (0-12 Months) Seattle Children’s
8. Diarrhoea in babies and children Pregnancy Birth Baby
9. Constipation and breastfeeding NHS
10. The physiological basis of breastfeeding NIH
11. Breastfeeding vs. Formula Feeding Kids Health
12. Colostrum Cleveland Clinic
13. Starting Baby on Solid Food Children’s Hospital