Mở đầu
Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng do virus Hepatitis B (HBV) gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến gan và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan. Đây là một trong những bệnh lý về gan phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Ước tính trên toàn cầu có khoảng 1/3 dân số thế giới từng bị nhiễm HBV, và tại Việt Nam, con số này lên đến khoảng 8,6 triệu người nhiễm virus viêm gan B mạn tính.
Sự nguy hiểm của viêm gan B không chỉ nằm ở khả năng gây tổn thương gan mà còn ở khả năng lây truyền dễ dàng qua máu và các chất dịch cơ thể. Đường lây truyền chủ yếu của viêm gan B tại Việt Nam là từ mẹ sang con. Mặc dù bệnh này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, nhưng hiện nay viêm gan B đã có thể phòng ngừa hiệu quả nhờ vào vắc xin.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về viêm gan B, từ nguyên nhân, triệu chứng, cách lây truyền, đối tượng nguy cơ, các biện pháp phòng ngừa, phương pháp chẩn đoán cho đến các biện pháp điều trị. Bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện về căn bệnh này và cung cấp những thông tin cần thiết để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi viêm gan B.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Thông tin trong bài viết này được tham khảo từ WHO (Tổ chức Y tế Thế giới), CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ), và các chuyên gia y tế hàng đầu trong lĩnh vực viêm gan tại Việt Nam.
Tổng quan về bệnh Viêm gan B
Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng do virus Hepatitis B (HBV) tấn công gan. Bệnh có thể tồn tại dưới hai dạng: cấp tính và mãn tính. Viêm gan B cấp tính thường có thể tự khỏi trong vòng vài tháng, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể chuyển sang viêm gan B mãn tính, gây ra xơ gan, ung thư gan và thậm chí là tử vong.
Viêm gan B cấp tính
Viêm gan B cấp tính là giai đoạn đầu của sự nhiễm trùng, kéo dài vài tuần đến vài tháng. Hầu hết người nhiễm viêm gan B cấp tính không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ như mệt mỏi, buồn nôn, đau bụng, và vàng da.
Viêm gan B mãn tính
Viêm gan B mãn tính là tình trạng khi virus viêm gan B tồn tại trong cơ thể suốt đời nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh nhân viêm gan B mãn tính thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng virus vẫn tiếp tục gây tổn thương gan, dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
Nguyên nhân của bệnh Viêm gan B
Virus Hepatitis B (HBV) là nguyên nhân chính gây ra viêm gan B. HBV có khả năng sống sót rất lâu bên ngoài cơ thể, thậm chí lên đến 7 ngày. Virus có thể tồn tại trong các điều kiện khắc nghiệt như nhiệt độ cao 100 độ C và lạnh sâu -20 độ C.
Cách thức lây truyền của virus HBV
Virus viêm gan B lây truyền chủ yếu qua ba con đường chính:
- Qua đường máu: Tiếp xúc với máu hoặc các sản phẩm máu bị nhiễm HBV. Việc tái sử dụng kim tiêm, dao cạo hoặc các dụng cụ y tế chưa được khử trùng cũng là một nguyên nhân phổ biến.
- Từ mẹ sang con: Việc lây truyền thường xảy ra trong thời gian sinh nở. Nếu người mẹ bị nhiễm HBV, khả năng cao con sẽ bị nhiễm khi sinh mà không có biện pháp phòng ngừa hợp lý.
- Quan hệ tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn với người bị nhiễm HBV cũng là một nguyên nhân lây nhiễm phổ biến.
Triệu chứng của bệnh Viêm gan B
Triệu chứng của Viêm gan B cấp tính
- Vàng da và mắt: Đây là dấu hiệu dễ nhận biết nhất. Da và mắt sẽ chuyển màu vàng do nồng độ bilirubin tăng cao trong máu.
- Mệt mỏi: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và suy nhược, không muốn ăn uống.
- Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn và nôn mửa xuất hiện thường xuyên.
- Đau bụng: Đau bụng, đặc biệt là vùng hạ sườn phải, nơi gan bị tổn thương.
- Nước tiểu đậm màu: Nước tiểu màu đậm hơn bình thường do sự tăng bilirubin trong máu.
Triệu chứng của Viêm gan B mãn tính
- Không có triệu chứng cụ thể: Hầu hết người nhiễm viêm gan B mãn tính không có triệu chứng rõ ràng.
- Mệt mỏi kéo dài: Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi liên tục mà không rõ nguyên nhân.
- Chán ăn: Mất cảm giác ngon miệng, dẫn đến sụt cân.
- Đau bụng: Đau bụng nhẹ nhưng diễn ra liên tục.
- Biến chứng xơ gan: Khi bệnh tiến triển nặng hơn, các biến chứng như báng bụng, vàng da và tuần hoàn bàng hệ cửa-chủ (tĩnh mạch lớn nổi gồ trên da) có thể xảy ra.
Các biện pháp chẩn đoán bệnh Viêm gan B
Việc chẩn đoán viêm gan B thường dựa vào các xét nghiệm máu để tìm kháng nguyên và kháng thể của virus HBV cùng với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm gan.
Xét nghiệm máu
- HBsAg (Hepatitis B surface antigen): Chỉ thị cho việc nhiễm virus viêm gan B.
- Anti-HBs (antibody to hepatitis B surface antigen): Được tạo ra sau khi tiêm vắc xin hoặc sau khi cơ thể đã khỏi bệnh.
- HBeAg (Hepatitis B e antigen): Chỉ thị cho việc virus đang hoạt động và có khả năng lây nhiễm cao.
- HBV DNA: Đo lượng virus trong máu, xác định mức độ hoạt động của virus.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
- Siêu âm gan: Đánh giá cấu trúc gan và phát hiện xơ gan, khối u gan.
- CT scan và MRI: Chi tiết cấu trúc gan và phát hiện ung thư gan.
- Sinh thiết gan: Lấy mẫu mô gan để xác định mức độ tổn thương gan.
Phòng ngừa bệnh Viêm gan B
Phòng ngừa bệnh viêm gan B chủ yếu bằng cách tiêm vắc xin và thực hiện các biện pháp tránh tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể bị nhiễm.
Tiêm vắc-xin viêm gan B
Tiêm vắc xin viêm gan B là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Vắc xin viêm gan B nên được tiêm ngay sau khi sinh và các liều tiếp theo vào lúc 2, 3 và 4 tháng tuổi.
Biện pháp phòng ngừa khác
- Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để ngăn ngừa lây nhiễm.
- Không dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ y tế chưa được khử trùng.
- Sát trùng kỹ càng các vết thương.
- Cẩn thận với các thực phẩm chức năng và thuốc nam không rõ nguồn gốc.
Các biện pháp điều trị bệnh Viêm gan B
Việc điều trị viêm gan B phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân, mức độ tổn thương gan và lượng virus trong cơ thể.
Điều trị bằng thuốc kháng virus
Các loại thuốc kháng virus thường được sử dụng để ngăn chặn sự phát triển của virus và làm giảm nguy cơ xơ gan, ung thư gan:
- Tenofovir: Một loại thuốc kháng virus mạnh, thường được sử dụng để điều trị viêm gan B mạn tính.
- Entecavir: Một phương pháp điều trị khác để ức chế virus HBV hiệu quả.
Tăng cường sức đề kháng
Cải thiện chế độ ăn uống và nghỉ ngơi:
- Tránh uống rượu: Rượu có thể làm tăng tổn thương gan và làm tăng số lượng virus trong máu.
- Ăn nhiều rau quả và ít dầu mỡ.
- Giảm muối: Đối với những bệnh nhân xơ gan.
Hỗ trợ điều trị sau sinh
Các em bé sinh ra từ mẹ nhiễm viêm gan B cần được tiêm vắc xin và huyết thanh đặc hiệu chống virus ngay sau khi sinh để ngăn ngừa lây nhiễm.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến Viêm gan B
1. Viêm gan B có thể chữa khỏi hoàn toàn không?
Trả lời:
Viêm gan B không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát và ngăn ngừa biến chứng.
Giải thích:
Viêm gan B mãn tính là tình trạng khi virus tồn tại trong cơ thể suốt đời. Mặc dù vậy, các loại thuốc kháng virus hiện nay có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của virus và giảm nguy cơ xơ gan và ung thư gan. Bệnh nhân viêm gan B mãn tính cần theo dõi và điều trị suốt đời để quản lý bệnh hiệu quả.
Hướng dẫn:
Người bệnh cần duy trì việc sử dụng thuốc kháng virus theo chỉ định của bác sĩ, thường xuyên kiểm tra sức khoẻ định kỳ và tuân thủ chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh.
2. Làm thế nào để biết mình mắc viêm gan B?
Trả lời:
Bạn cần thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra sự hiện diện của virus viêm gan B.
Giải thích:
Việc xét nghiệm máu bao gồm các chỉ số: HBsAg, Anti-HBs, HBeAg và HBV DNA để xác định bạn có mắc viêm gan B hay không. Những xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá mức độ nhiễm trùng và loại viêm gan B mà bạn có.
Hướng dẫn:
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng bất thường nào hoặc có nguy cơ cao (ví dụ như quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng kim tiêm không vô trùng), hãy đến cơ sở y tế để thực hiện xét nghiệm máu kiểm tra viêm gan B.
3. Vắc xin viêm gan B có tác dụng bảo vệ suốt đời không?
Trả lời:
Vắc xin viêm gan B có thể cung cấp bảo vệ suốt đời nếu tiêm đủ liều và đúng theo lịch trình.
Giải thích:
Vắc xin viêm gan B có thể tạo ra kháng thể bảo vệ trong cơ thể, duy trì hiệu quả bảo vệ kéo dài ít nhất 20 năm và có thể suốt đời nếu kháng thể sau tiêm đạt mức đủ cao. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo tiêm liều vắc-xin viêm gan B đầu tiên càng sớm càng tốt trong vòng 24 giờ đầu sau sinh và các liều tiếp theo vào lúc 2, 3 và 4 tháng tuổi.
Hướng dẫn:
Đảm bảo tuân thủ đúng lịch tiêm vắc xin và kiểm tra định kỳ để xác định kháng thể trong trường hợp cần thiết.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng nhưng có thể phòng ngừa và kiểm soát. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, và các biện pháp điều trị sẽ giúp bạn và gia đình có những bước phòng ngừa hợp lý. Viêm gan B tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát hiệu quả bằng thuốc kháng virus và chế độ sinh hoạt lành mạnh.
Khuyến nghị
Hãy chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình bằng cách tiêm phòng vắc-xin viêm gan B, thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm và duy trì chế độ kiểm tra sức khoẻ định kỳ. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của viêm gan B hoặc nghi ngờ mình có nguy cơ nhiễm bệnh, hãy nhanh chóng tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ chuyên khoa.