Mở đầu
Phẫu thuật cắt u xương đùi dưới và thay khớp gối nhân tạo là một trong những phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất đối với các bệnh nhân mắc ung thư xương ở khu vực này. Nhờ vào những tiến bộ vượt bậc trong y học, đặc biệt là trong lĩnh vực phẫu thuật bảo tồn chi, tỉ lệ sống trên 5 năm của bệnh nhân đã được nâng cao đáng kể, với một số thống kê cho thấy tỉ lệ này dao động từ 60-80%. Nhưng làm thế nào để quá trình phục hồi sau phẫu thuật diễn ra thuận lợi và người bệnh có thể trở lại cuộc sống bình thường một cách nhanh chóng? Bài viết này sẽ cùng bạn giải đáp câu hỏi đó thông qua việc tìm hiểu về các phương pháp phục hồi chức năng phù hợp.
Quá trình phục hồi sau phẫu thuật không chỉ đơn thuần là việc làm lành vết thương, mà còn bao gồm cả việc khôi phục lại chức năng của chi thể phẫu thuật, đảm bảo người bệnh có thể hoạt động và sinh hoạt bình thường trở lại. Chúng ta sẽ cùng đi sâu vào các khía cạnh của quá trình phục hồi, từ giai đoạn trước phẫu thuật, trong giai đoạn cấp ngay sau phẫu thuật, cho đến những bước dài hạn cần thực hiện để đạt được kết quả tối ưu.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Bài viết này tham khảo từ chuyên môn của BSCK II Nguyễn Văn Vĩ – Trưởng khoa Phục hồi chức năng tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ Nguyễn Văn Vĩ đã cùng ê kíp phẫu thuật thực hiện nhiều ca phẫu thuật bảo tồn chi thể thành công, mang lại kết quả chức năng và thẩm mỹ rất khả quan cho người bệnh ung thư đầu dưới xương đùi.
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật cắt u đầu dưới xương đùi và thay khớp gối nhân tạo
Hiểu về tổn thương và quá trình phục hồi
Tổn thương u đầu dưới xương đùi là vị trí phổ biến nhất đối với ung thư xương, ảnh hưởng đến kết quả chức năng hậu phẫu tốt. Việc điều trị bao gồm cắt bỏ rộng các khu vực bị tổn thương và tái tạo lại khớp gối bằng khớp gối nhân tạo. Trước khi tiến hành phục hồi chức năng, cần xác định rõ mức độ tổn thương và yếu tố ảnh hưởng như:
- Tình trạng tổn thương xương, khớp và bộ phận cấy ghép
- Tổn thương cơ
- Tổn thương da
- Tổn thương thần kinh
- Tổn thương mạch máu
- Tổn thương hệ bạch huyết
- Tình trạng sức khỏe toàn thân
Giai đoạn cấp (1-3 ngày)
Ngay sau phẫu thuật, mục tiêu phục hồi chức năng là kiểm soát đau, sưng, phù nề, co thắt cơ và duy trì tầm vận động của khớp gối.
- Chăm sóc và theo dõi ống dẫn lưu: Ống dẫn lưu khớp gối được để trong vòng 24-72 giờ, được băng lại và định vị khớp gối bằng nẹp hoặc cố định khớp háng ở tư thế trung gian.
- Giảm đau bằng kỹ thuật vật lý trị liệu: Chườm lạnh, xoa bóp dẫn lưu, vận động trị liệu và thuốc giảm đau để giảm đau, tăng lưu thông tuần hoàn và giảm co thắt cơ.
- Vận động trị liệu: Tập vận động chủ động các khớp háng và cổ bàn chân.
Giai đoạn ngày thứ 4 đến 2 tuần
Trong giai đoạn này, việc phục hồi tập trung vào việc giữ vững cố định khớp gối, tăng cường sức cơ và bắt đầu các bài tập đi lại.
- Xoa bóp và tập vận động chủ động: Tập vận động khớp háng và cổ bàn chân, tăng sức cơ đùi và vùng mông.
- Thiết bị vận động thụ động cưỡng bức liên tục (CPM): Sử dụng thiết bị để phục hồi tầm vận động của khớp gối.
- Tập đi lại chịu lực: Tập chịu lực lên chân phẫu thuật để hồi phục dáng đi nhanh.
Giai đoạn sau 2 tuần
Tiếp tục tập luyện để đạt được tầm vận động của khớp gối, tăng sức cơ và chuẩn bị cho việc chịu lực hoàn toàn trên chân phẫu thuật.
- Tập sức cơ: Tập chủ động với kháng lực tăng dần để tăng sức cơ tứ đầu đùi.
- Tập tầm vận động: Tập thụ động và chủ động để phục hồi tầm vận động khớp gối.
- Tập chịu lực: Tập chịu lực dần đạt đến mức độ chịu lực toàn bộ cơ thể sau 2 tháng.
- Bài tập chức năng: Tập các chức năng sinh hoạt hàng ngày.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến phục hồi chức năng sau phẫu thuật cắt u xương đùi dưới và thay khớp gối nhân tạo
1. Làm thế nào để giảm thiểu đau và sưng sau phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo?
Trả lời:
Việc giảm đau và sưng sau phẫu thuật có thể được thực hiện thông qua kết hợp giữa thuốc giảm đau và các phương pháp vật lý trị liệu.
Giải thích:
Thuốc giảm đau như NSAID và thuốc giảm đau thần kinh giúp giảm đau tạm thời, tuy nhiên, việc giảm đau lâu dài và bền vững nên kết hợp với các phương pháp vật lý trị liệu như chườm lạnh, vận động nhẹ nhàng, và xoa bóp dẫn lưu. Những phương pháp này không chỉ giúp giảm đau mà còn ngăn chặn sự co thắt cơ và giảm sưng phù.
Hướng dẫn:
Người bệnh nên áp dụng chườm lạnh trong 15-20 phút mỗi lần, khoảng 3-4 lần mỗi ngày trong những ngày đầu sau phẫu thuật. Sau đó, kèm theo xoa bóp và vận động nhẹ nhàng theo chỉ dẫn của chuyên gia phục hồi chức năng để tăng lưu thông tuần hoàn và giảm co thắt cơ.
2. Khi nào tôi có thể bắt đầu tập đi lại sau phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo?
Trả lời:
Thường thì sau phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo, người bệnh có thể bắt đầu tập đi lại chịu lực nhẹ sau 48 giờ nếu không có biến chứng.
Giải thích:
Việc tập đi lại sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng như huyết khối tĩnh mạch sâu, suy giảm chức năng phổi và tăng lưu thông tuần hoàn. Tuy nhiên, cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ dẫn của bác sĩ và chuyên gia phục hồi chức năng để tránh tổn thương và đảm bảo an toàn.
Hướng dẫn:
Tham khảo ý kiến bác sĩ và sử dụng các thiết bị hỗ trợ như nạng trong giai đoạn đầu. Bắt đầu với việc đi lại chịu lực nhẹ trên chân phẫu thuật, và từ từ tăng dần mức độ chịu lực theo khả năng và cảm nhận của cơ thể. Tuân thủ lộ trình phục hồi chức năng đã được thiết kế bởi chuyên gia.
3. Tập luyện và dinh dưỡng cần thiết như thế nào để hỗ trợ quá trình phục hồi sau phẫu thuật?
Trả lời:
Việc kết hợp giữa tập luyện và dinh dưỡng hợp lý là yếu tố then chốt quyết định tốc độ và hiệu quả của quá trình phục hồi.
Giải thích:
Tập luyện giúp tăng cường sức mạnh cơ, duy trì tầm vận động của khớp gối và hồi phục chức năng tổng thể. Dinh dưỡng đầy đủ và cân đối giúp cơ thể phục hồi mô tổn thương nhanh hơn, tăng cường hệ miễn dịch và cung cấp năng lượng cho các hoạt động hàng ngày.
Hướng dẫn:
Thực hiện các bài tập vận động và sức mạnh theo chỉ định của chuyên gia. Đồng thời, bổ sung dinh dưỡng với các thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất như rau xanh, quả tươi, thịt nạc, cá và các loại hạt. Uống đủ nước và hạn chế các thực phẩm không lành mạnh.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Bài viết đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về quá trình phục hồi chức năng sau phẫu thuật cắt u dưới xương đùi và thay khớp gối nhân tạo. Từ việc chăm sóc cơ bản ngay sau phẫu thuật đến các phương pháp phục hồi lâu dài, mọi yếu tố đều cần được kết hợp hợp lý để đạt được kết quả tối ưu. Các giai đoạn phục hồi phải được thực hiện cẩn thận và tuần tự để đảm bảo sự phục hồi hoàn toàn và tránh những biến chứng không mong muốn.
Khuyến nghị
Người bệnh cần tôn trọng quy trình phục hồi chức năng và tuân thủ nghiêm ngặt theo sự hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia. Chú ý đến việc chăm sóc vết mổ, sử dụng các biện pháp giảm đau và sưng phù, và tập luyện đúng cách để tăng cường sức khỏe tổng thể. Đừng quên kết hợp chế độ dinh dưỡng lành mạnh để hỗ trợ quá trình phục hồi và duy trì sức khỏe tốt.
Tài liệu tham khảo
- Nguyễn Văn Vĩ, “Trung tâm Chấn thương chỉnh hình và Y học thể thao – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City,” Vinmec, Link
- “Ung thư xương: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị,” Vinmec, Link
- “Thuốc chống viêm không steroid (NSAID),” Vinmec, Link
- “Trung Tâm Chấn Thương Chỉnh Hình Và Y Học Thể Thao Vinmec,” Vinmec, Link
- “Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng sau phẫu thuật,” Vinmec, Link