Mở đầu
Viêm họng cấp là một trong những bệnh lý phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trong những tháng lạnh của mùa đông. Bệnh có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau họng, sốt, ho và mất giọng. Vậy, nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả của viêm họng cấp là gì? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và chi tiết về các khía cạnh này, giúp bạn có được những thông tin cần thiết để phòng ngừa và điều trị bệnh.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
- Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Các thông tin về nguyên nhân và triệu chứng của viêm họng cấp.
- Bệnh viện Bạch Mai: Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh.
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): Các biện pháp phòng ngừa và lây truyền.
Nguyên nhân bệnh viêm họng cấp
Viêm họng cấp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm nhiễm trùng và các tác nhân không nhiễm trùng. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp viêm họng cấp là do nhiễm trùng, với sự góp mặt của cả virus và vi khuẩn.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Nhiễm trùng do virus
Virus là nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm họng cấp, chiếm khoảng 70-80% các trường hợp. Dưới đây là một số loại virus phổ biến gây viêm họng:
- Adenovirus: Là tác nhân phổ biến nhất trong nhóm virus gây viêm họng. Thường gây sưng hạch cổ, họng đau nhưng không đỏ.
- Virus cúm: Triệu chứng thường gặp bao gồm sốt cao, đau đầu, đau mỏi cơ toàn thân.
- Epstein-Barr virus: Có thể dẫn đến sưng hạch, viêm amidan mủ.
- Herpes simplex virus: Có thể gây ra các vết loét miệng.
- Virus sởi: Cũng là một trong những tác nhân gây viêm họng.
Nhiễm trùng do vi khuẩn
Mặc dù ít phổ biến hơn so với virus, vi khuẩn cũng là nguyên nhân gây ra một số trường hợp viêm họng:
- Liên cầu khuẩn (Streptococcus): Liên cầu nhóm A là nhóm vi khuẩn thường gặp nhất, gây ra viêm amidan mủ, sốt cao, hạch sưng to.
- Bạch hầu (Corynebacterium diphtheria): Thường gặp ở trẻ em, gây viêm họng rất nguy hiểm do có thể tạo ra các giả mạc trắng làm tắc nghẽn đường thở.
Nguyên nhân không nhiễm trùng
Ngoài các nguyên nhân nhiễm trùng, viêm họng còn có thể do các yếu tố sau:
- Hóa học: Hút thuốc lá, uống rượu.
- Ô nhiễm không khí: Khói bụi, dị ứng.
- Trào ngược dạ dày-thực quản: Gây đau rát họng do axit từ dạ dày hồi lưu lên họng.
Triệu chứng bệnh viêm họng cấp
Viêm họng cấp có nhiều triệu chứng khác nhau phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, nhưng có một số triệu chứng chung mà hầu hết người bệnh đều gặp phải:
Triệu chứng chính
- Đau họng, khô và rát họng.
- Các triệu chứng cúm: Hắt hơi, sổ mũi, ho, đau đầu, đau cơ toàn thân, chán ăn.
- Nổi hạch, phát ban, buồn nôn, nuốt khó.
Triệu chứng cụ thể
- Do vi khuẩn liên cầu nhóm A: Viêm amidan mủ, sốt cao, hạch sưng to.
- Do bạch hầu: Giả mạc trắng ở họng, nguy cơ tắc nghẽn đường thở.
- Do virus cúm: Sốt cao, đau đầu, mỏi cơ.
Đường lây truyền bệnh viêm họng cấp
Viêm họng cấp do virus và vi khuẩn có thể lây lan từ người này sang người khác qua các con đường sau:
Các con đường lây truyền
- Hít phải giọt bắn từ người bệnh: Khi người bệnh ho, hắt hơi sẽ bắn ra các giọt siêu nhỏ chứa tác nhân gây bệnh vào không khí.
- Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào dịch tiết từ đường hô hấp của người bệnh rồi chạm lên mặt, mũi của mình.
- Dùng chung đồ ăn, thức uống: Lây nhiễm qua việc dùng chung đồ ăn, thức uống của người bệnh.
Phòng ngừa bệnh viêm họng cấp
Phòng ngừa là cách tốt nhất để tránh bị bệnh viêm họng cấp. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
Biện pháp phòng ngừa
- Rửa tay sạch sẽ: Sau khi tiếp xúc với bệnh nhân.
- Mang khẩu trang: Tránh tiếp xúc quá gần với người bệnh.
- Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân: Như cốc nước, khăn mặt.
- Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt trong mùa lạnh.
- Tránh hút thuốc và tiếp xúc khói bụi.
Các biện pháp chẩn đoán bệnh viêm họng cấp
Việc chẩn đoán viêm họng cấp thường dựa vào triệu chứng và dấu hiệu lâm sàng của người bệnh. Tuy nhiên, để xác định cụ thể nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ có thể thực hiện một số biện pháp chẩn đoán:
Tiêu chuẩn Centor
Tiêu chuẩn Centor được sử dụng để đánh giá khả năng nhiễm khuẩn liên cầu:
- Không có ho.
- Hạch cổ sưng to, đau.
- Sốt cao hơn 38 độ.
- Amidan xuất tiết, sưng đau.
- Tuổi dưới 15.
Phân loại
- Ít hơn hoặc bằng 1 dấu hiệu: Không cần điều trị kháng sinh.
- Có 4-5 dấu hiệu: Điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm.
- Có 2-3 dấu hiệu: Quyết định dựa vào các test tìm bằng chứng nhiễm khuẩn.
Xét nghiệm bổ sung
- Tế bào máu ngoại vi: Để xác định tình trạng nhiễm khuẩn.
- Procalcitonin, CRP: Cũng có thể được thực hiện để xác định mức độ nghiêm trọng của viêm họng.
Các biện pháp điều trị bệnh viêm họng cấp
Điều trị viêm họng cấp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là các biện pháp điều trị phổ biến cho viêm họng do virus và vi khuẩn.
Điều trị viêm họng do virus
Chủ yếu điều trị triệu chứng:
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, ibuprofen.
- Thuốc sát khuẩn họng tại chỗ: Tyrothricin (viên ngậm), các viên ngậm thảo dược.
Lưu ý: Không cần dùng kháng sinh cho viêm họng do virus.
Điều trị viêm họng do vi khuẩn
Ngoài các thuốc điều trị triệu chứng như trên, cần sử dụng thêm các thuốc kháng sinh:
- Cephalosporin thế hệ 1,2: Cephalexin, cefuroxime.
- Penicillin: Amoxicillin, ampicillin.
Lưu ý: Viêm họng ở trẻ em cần được đặc biệt chú ý, vì có thể gây nguy hiểm đến tính mạng trong một số trường hợp đặc biệt như viêm họng do vi khuẩn bạch hầu.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến viêm họng cấp
1. Viêm họng cấp kéo dài bao lâu?
Trả lời:
Viêm họng cấp thường khỏi trong khoảng từ 5 đến 7 ngày đối với các trường hợp do virus. Nếu do vi khuẩn, thời gian điều trị có thể kéo dài hơn và cần sự can thiệp của kháng sinh.
Giải thích:
Viêm họng do virus thường có chu kỳ bệnh ngắn hơn và tự lành mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, viêm họng do vi khuẩn như liên cầu khuẩn cần được điều trị bằng kháng sinh để tránh các biến chứng nghiêm trọng hơn.
Hướng dẫn:
- Khi có triệu chứng viêm họng, nghỉ ngơi và uống đủ nước.
- Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Nếu triệu chứng không cải thiện sau một tuần, nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.
2. Viêm họng cấp có nguy hiểm không?
Trả lời:
Viêm họng cấp do virus thường không nguy hiểm và tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên, viêm họng cấp do vi khuẩn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
Giải thích:
Viêm họng do liên cầu khuẩn có thể gây ra các biến chứng như thấp tim, viêm màng não, viêm khớp hoặc áp xe amidan. Viêm họng do vi khuẩn bạch hầu có thể dẫn đến suy hô hấp do tắc nghẽn đường thở.
Hướng dẫn:
- Nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm họng do vi khuẩn để có biện pháp điều trị phù hợp.
- Đưa trẻ em đi khám bác sĩ khi có triệu chứng viêm họng kèm theo sốt cao, khó thở hoặc phát ban.
3. Có nên sử dụng thực phẩm chức năng để điều trị viêm họng cấp?
Trả lời:
Không khuyến nghị sử dụng thực phẩm chức năng như phương pháp điều trị chính cho viêm họng cấp. Các biện pháp điều trị chủ yếu vẫn là dùng thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng sinh khi cần thiết.
Giải thích:
Thực phẩm chức năng không thể thay thế các phương pháp điều trị y tế chính quy và không có tác dụng kháng khuẩn hoặc kháng virus. Việc sử dụng thực phẩm chức năng chỉ nên xem như biện pháp hỗ trợ tăng cường sức đề kháng.
Hướng dẫn:
- Tuân thủ đơn thuốc của bác sĩ và không tự ý sử dụng thực phẩm chức năng mà không có sự tham vấn y tế.
- Tập trung vào việc duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đủ chất để tăng cường sức khỏe tổng thể.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Bài viết này đã cung cấp cái nhìn toàn diện về viêm họng cấp, từ nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán đến các biện pháp điều trị và phòng ngừa. Viêm họng cấp là một bệnh lý phổ biến và thường không nguy hiểm, nhưng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời khi có triệu chứng nặng.
Khuyến nghị
Quý độc giả hãy chú ý đến các biện pháp phòng ngừa như rửa tay sạch sẽ, tránh tiếp xúc gần với người bệnh và tiêm phòng đầy đủ cho trẻ em. Khi có triệu chứng viêm họng kéo dài hoặc nghiêm trọng, hãy tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc duy trì lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa viêm họng cấp.
Tài liệu tham khảo
- Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): Phòng ngừa và điều trị viêm họng
- Bệnh viện Bạch Mai: Thông tin về viêm họng