Mở đầu
Sốt xuất huyết và COVID-19 đều là những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng gây nhầm lẫn giữa các triệu chứng ban đầu. Điều này gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị đúng đắn từ giai đoạn đầu, làm tăng nguy cơ bệnh nặng và tử vong. Cả hai bệnh này đều có khả năng gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc nhận biết và phân biệt chính xác các triệu chứng của sốt xuất huyết và COVID-19 là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích những điểm tương đồng và khác biệt giữa sốt xuất huyết và COVID-19, giúp bạn đọc nhận biết rõ hơn về các triệu chứng, nguồn lây lan và các yếu tố nguy cơ của từng bệnh.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Thạc sĩ – Bác sĩ – Giảng viên Nguyễn Văn Hoàn, Đại học Y dược Hải Phòng, đã cung cấp thông tin giá trị và chuyên môn cho bài viết này. Các thông tin tham khảo chủ yếu được lấy từ các nguồn uy tín như CDC và nhiều tổ chức y tế quốc tế khác.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Điểm tương đồng và khác biệt giữa sốt xuất huyết và COVID-19
Điểm giống nhau giữa sốt xuất huyết và COVID-19
Sốt xuất huyết và COVID-19 đều là những bệnh truyền nhiễm do virus gây ra và có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Dưới đây là một số điểm giống nhau quan trọng:
- Nguyên nhân: Cả hai bệnh đều do virus gây ra. Sốt xuất huyết do virus Dengue, trong khi COVID-19 do virus SARS-CoV-2.
- Triệu chứng và biểu hiện lâm sàng: Cả hai bệnh có thể gây ra triệu chứng nhẹ và nặng. Triệu chứng bao gồm đau nhức cơ thể, sốt cao, buồn nôn. Nhiều bệnh nhân có thể hồi phục sau vài ngày đến một tuần.
- Nguy cơ biến chứng: Đối với những người có bệnh nền mãn tính như tiểu đường hoặc bệnh tim, cả hai bệnh đều có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
Ví dụ cụ thể: Một người mắc Covid-19 và một người mắc sốt xuất huyết đều có thể trải qua các triệu chứng như sốt cao, đau nhức cơ bắp, buồn nôn. Điều này gây khó khăn trong việc nhận biết bệnh một cách chính xác nếu chỉ dựa trên triệu chứng ban đầu.
Cách phân biệt sốt xuất huyết và COVID-19
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, nhưng có một số đặc điểm khác biệt giúp phân biệt được hai bệnh này. Các đặc điểm này bao gồm con đường lây lan, thời gian ủ bệnh, và triệu chứng cụ thể.
Con đường lây lan
- Sốt xuất huyết: Chủ yếu lây truyền qua vết đốt của muỗi cái thuộc loài Aedes mang virus Dengue. Không lây từ người sang người.
- COVID-19: Lây truyền từ người sang người qua các giọt bắn hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Có thể lây lan qua tiếp xúc bề mặt nhiễm virus.
Ví dụ: Trong khi COVID-19 có thể lây qua không khí như khi người bệnh ho hoặc nói chuyện, thì bệnh sốt xuất huyết chỉ lây khi bị muỗi Aedes đốt.
Thời gian ủ bệnh
Sốt xuất huyết có thời gian ủ bệnh từ 3-10 ngày với thời gian trung bình là 5-7 ngày. Triệu chứng của bệnh thường xuất hiện sau thời gian này.
COVID-19, ngược lại, có thời gian ủ bệnh kéo dài đến 14 ngày với thời gian trung bình là 4-5 ngày từ khi tiếp xúc với mầm bệnh cho đến khi có các triệu chứng khởi phát.
Ví dụ: Nếu một người vừa đi du lịch từ vùng có dịch sốt xuất huyết, sau 5 ngày bắt đầu sốt thì có thể nghi ngờ là mắc sốt xuất huyết. Trong khi đó, nếu sau 14 ngày mới có triệu chứng, khả năng cao là do nhiễm COVID-19.
Triệu chứng và dấu hiệu khi mắc bệnh
Triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết
- Sốt cao đột ngột
- Nhức đầu và đau nhức hốc mắt
- Đau cơ, khớp hoặc xương
- Buồn nôn và nôn mửa
- Phát ban xuất huyết
- Giảm bạch cầu và tiểu cầu
Ví dụ: Một người bị sốt xuất huyết có thể có triệu chứng phát ban xuất huyết kèm theo giảm bạch cầu và tiểu cầu, khác biệt với COVID-19.
Triệu chứng của COVID-19
- Sốt
- Ớn lạnh
- Ho
- Thở gấp hoặc cảm giác khó thở
- Mệt mỏi
- Đau nhức cơ và đau toàn thân
- Mất vị giác và mất khứu giác
- Viêm họng, nghẹt mũi và chảy nước mũi
- Buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy
Ví dụ: Những người mắc COVID-19 thường có triệu chứng đặc trưng là mất vị giác, khứu giác và các vấn đề về hô hấp như ho và khó thở.
Các dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng
Dấu hiệu cảnh báo bệnh sốt xuất huyết nặng
Sốt xuất huyết nặng được chia thành ba mức độ: sốt xuất huyết, sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo và sốt xuất huyết nặng. Các dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng bao gồm:
- Thoát huyết tương dẫn đến sốc sốt xuất huyết.
- Tích tụ chất lỏng và suy hô hấp.
- Chảy máu nghiêm trọng, giảm tiểu cầu.
- Suy đa tạng nghiêm trọng.
Ví dụ: Một người bị sốt xuất huyết bị thoát huyết tương nhiều có thể dẫn đến sốc và suy tim, điều này cần được phát hiện và điều trị khẩn cấp.
Dấu hiệu cảnh báo COVID-19 nặng
Các dấu hiệu cảnh báo COVID-19 nặng có thể bao gồm:
- Suy hô hấp
- Rối loạn chức năng hệ thống đa cơ quan
- Đau tức ngực dai dẳng
- Không tỉnh táo hoặc lú lẫn
- Da, môi hoặc móng tay trở nên nhợt nhạt, xám hoặc xanh lam
- Thở gấp, khó thở
Ví dụ: Nếu một người mắc COVID-19 bắt đầu có dấu hiệu suy hô hấp và đau tức ngực kéo dài, cần phải đưa vào cơ sở y tế ngay lập tức để điều trị.
Lý do xuất hiện dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng
Lý do xuất hiện dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng
Có hai lý do chính dẫn đến dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết chuyển sang giai đoạn nặng:
- Tình trạng thoát huyết tương do tăng tính thẩm thấu thành mạch.
- Rối loạn đông máu.
Ví dụ: Virus Dengue gây hại cho mạch máu làm cho huyết tương bị thoát ra ngoài gian bào, gây suy giảm tuần hoàn máu, tạo điều kiện cho thoát huyết tương nghiêm trọng dẫn đến sốc.
Lý do xuất hiện dấu hiệu cảnh báo COVID-19 nặng
Khác với sốt xuất huyết, dấu hiệu cảnh báo COVID-19 nặng bao gồm:
- Viêm phổi và suy giảm chức năng hô hấp.
- Thiếu oxy não do tổn thương đa cơ quan.
Ví dụ: Virus SARS-CoV-2 tấn công phổi làm giảm khả năng cung cấp oxy đến các cơ quan khác, gây suy hô hấp nghiêm trọng và thậm chí là tử vong.
Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh nặng
Những người có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết nặng
Những người có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết nặng bao gồm:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Người đã từng bị sốt xuất huyết, đặc biệt là trẻ em và thanh niên.
- Bệnh nhân mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, hen suyễn hoặc bệnh tim.
Những người có nguy cơ cao mắc COVID-19 nặng
Những người có nguy cơ cao mắc bệnh COVID-19 nặng bao gồm:
- Người trên 65 tuổi.
- Bệnh nhân có bệnh nền như bệnh tim mạch, tiểu đường, hô hấp mãn tính, cao huyết áp, tiền đột quỵ, bệnh gan, béo phì, bệnh thận mãn tính, yếu hệ miễn dịch.
Ví dụ: Một người lớn tuổi mắc bệnh tim mạch sẽ có nguy cơ bị nặng hơn nếu mắc COVID-19, so với một người trẻ khỏe mạnh.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến Sốt xuất huyết và COVID-19
1. Sốt xuất huyết và COVID-19 có thể diễn ra đồng thời không?
Trả lời:
Có, người bệnh có thể đồng thời mắc cả Sốt xuất huyết và COVID-19.
Giải thích:
Cả Sốt xuất huyết và COVID-19 đều do virus gây ra và lây lan theo cơ chế riêng. Vì vậy, không có gì ngăn cản một người bị lây nhiễm cùng lúc cả hai loại virus. Mỗi loại virus sẽ có cơ chế tấn công và phát triển bệnh riêng, dẫn tới hiện tượng bệnh đồng thời.
Hướng dẫn:
Người bệnh nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa đồng thời cho cả hai bệnh, bao gồm: Tránh muỗi đốt, duy trì vệ sinh cá nhân và sử dụng khẩu trang. Nếu xuất hiện triệu chứng, nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
2. Các biện pháp phòng ngừa Sốt xuất huyết và COVID-19 có thể phối hợp như thế nào?
Trả lời:
Có thể phối hợp nhiều biện pháp phòng ngừa cùng lúc để giảm nguy cơ mắc cả Sốt xuất huyết và COVID-19.
Giải thích:
Các biện pháp phòng ngừa cho từng bệnh có thể hỗ trợ và gia tăng hiệu quả khi kết hợp. Ví dụ, vệ sinh cá nhân sạch sẽ và duy trì khoảng cách xã hội vừa giúp phòng tránh COVID-19 vừa giảm nguy cơ bị muỗi đốt khi tránh các khu vực đông người. Sử dụng màn chống muỗi và thuốc diệt muỗi giúp tránh muỗi đốt gây bệnh sốt xuất huyết.
Hướng dẫn:
Thực hiện vệ sinh cá nhân, khóa các cửa sổ và cửa ra vào để tránh muỗi vào nhà, dùng màn khi ngủ và vệ sinh môi trường xung quanh, giúp kết hợp hiệu quả cả hai biện pháp phòng ngừa. Khi ra ngoài, đeo khẩu trang và tránh tiếp xúc gần để giảm nguy cơ lây nhiễm COVID-19.
3. Nếu bị nhiễm cùng lúc Sốt xuất huyết và COVID-19, cách điều trị như thế nào?
Trả lời:
Người bệnh cần điều trị cả hai bệnh dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa tại cơ sở y tế.
Giải thích:
Vì hai bệnh có những yêu cầu về điều trị khác nhau, nên phải phối hợp giữa các phác đồ điều trị. Sốt xuất huyết cần theo dõi sát sao về sốt, xuất huyết, và tình trạng sốc; trong khi đó COVID-19 cần theo dõi các vấn đề về hô hấp và tuần hoàn.
Hướng dẫn:
Nếu bị nhiễm cùng lúc, người bệnh cần báo cáo đầy đủ triệu chứng với bác sĩ và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị. Đi khám thường xuyên và theo dõi các dấu hiệu bất thường, hạn chế tiếp xúc với người khác để tránh lây lan.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Bài viết đã cung cấp cái nhìn tổng quan về cách phân biệt sốt xuất huyết và COVID-19 thông qua các điểm giống nhau và khác biệt về triệu chứng, con đường lây lan, thời gian ủ bệnh, và các dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng. Nhận biết sớm và phân biệt đúng đắn hai căn bệnh này sẽ giúp cải thiện chất lượng chăm sóc y tế và giảm thiểu nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng.
Khuyến nghị
Khuyến nghị: Hãy luôn cảnh giác và theo dõi sức khỏe bản thân cũng như gia đình, đặc biệt trong mùa dịch. Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường, hãy tìm đến cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đừng bỏ qua bất kỳ dấu hiệu nào, vì việc quyết định điều trị kịp thời và đúng cách có thể cứu sống bạn hoặc người thân. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết và chúc bạn mạnh khỏe, an bình.
Tài liệu tham khảo
- Is it Dengue or is it COVID-19? – CDC
- Symptoms and Treatment – CDC
- Symptoms of COVID-19 – CDC
- Covid‐19 and dengue: Double punches for dengue‐endemic countries in Asia
- COVID-19 and Dengue: Similarities and Differences
- How do You Tell COVID-19 and Dengue Apart?
- How to differentiate between a dengue and COVID-19 fever? Watch out for these symptoms