Mở đầu
Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý xương khớp rất phổ biến hiện nay. Việc phân loại thoát vị đĩa đệm có thể giúp chúng ta lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ về các loại thoát vị đĩa đệm cũng như nguyên nhân và cách điều trị. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản, dễ hiểu nhưng rất cần thiết về thoát vị đĩa đệm.
Từ những triệu chứng ban đầu đến các giai đoạn phát triển của bệnh, thoát vị đĩa đệm có nhiều hình thức khác nhau. Sự thiếu hiểu biết về vấn đề này có thể dẫn đến những hệ quả rất nghiêm trọng. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết dưới đây.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Trong bài viết gốc, thông tin chủ yếu được tham khảo từ các chuyên gia y tế và tài liệu của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Những nghiên cứu và tư vấn từ các chuyên gia tại Vinmec đã cung cấp nền tảng kiến thức quan trọng cho nội dung bài viết.
Khái niệm cơ bản về thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là một tình trạng bệnh lý xảy ra khi một hoặc nhiều đĩa đệm bị hư hại, di lệch ra khỏi vị trí ban đầu và chèn ép lên tủy sống hoặc các dây thần kinh xung quanh, gây ra hiện tượng đau nhức và rối loạn cảm giác. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cần xem xét cấu tạo và chức năng của đĩa đệm trong cột sống.
Cấu tạo và chức năng của đĩa đệm
Đĩa đệm được cấu tạo từ hai phần chính là bao sơ và nhân nhầy. Bao sơ có vai trò bảo vệ và giữ cho nhân nhầy ở vị trí cố định, trong khi nhân nhầy giúp cột sống có thể linh hoạt di chuyển. Cấu tạo này giúp đĩa đệm như một cái gối giảm sốc, hấp thụ lực và giúp chúng ta thực hiện các động tác hàng ngày như cúi, ưỡn, xoay và nghiêng.
Phân loại thoát vị đĩa đệm theo các giai đoạn
Các chuyên gia chia thoát vị đĩa đệm thành bốn giai đoạn chính dựa trên mức độ tổn thương:
- Giai đoạn 1: Phình đĩa đệm:
- Vòng xơ vẫn bình thường nhưng nhân nhầy đã bắt đầu biến dạng.
- Triệu chứng chưa rõ ràng, thường bị chẩn đoán nhầm.
- Giai đoạn 2: Lồi đĩa đệm:
- Vòng xơ đã yếu đi nhưng chưa rách hoàn toàn.
- Người bệnh bắt đầu cảm thấy đau nhức rõ ràng hơn.
- Giai đoạn 3: Thoát vị đĩa đệm thực thụ:
- Bao xơ đã rách hoàn toàn, nhân nhầy lồi ra ngoài.
- Gây đau nhức dữ dội và hạn chế vận động.
- Giai đoạn 4: Thoát vị đĩa đệm có mảnh rời:
- Nhân nhầy thoát ra ngoài và tách hoàn toàn khỏi đĩa đệm.
- Đau đớn nhiều, có thể teo cơ và mất kiểm soát chức năng tiêu tiểu.
Phân loại thoát vị đĩa đệm theo MRI của Pfirrmann
Dựa trên kết quả chụp cộng hưởng từ MRI, các thể thoát vị đĩa đệm được chia thành các độ khác nhau:
- Độ 1: Tín hiệu đồng nhất, màu trắng, chiều cao đĩa đệm bình thường.
- Độ 2: Tín hiệu không đồng nhất, màu trắng, chiều cao đĩa đệm bình thường.
- Độ 3: Tín hiệu không đồng nhất, màu xám, chiều cao đĩa đệm đã suy giảm.
- Độ 4: Tín hiệu không đồng nhất, màu xám đến đen, chiều cao giảm nhiều.
- Độ 5: Tín hiệu không đồng nhất, màu đen, đĩa đệm mất chiều cao hoàn toàn.
Các loại thoát vị đĩa đệm
Dựa vào vị trí và mức độ chèn ép thần kinh, các chuyên gia chia thoát vị đĩa đệm thành nhiều loại khác nhau.
Thoát vị đĩa đệm theo vị trí
- Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ: Thường gây ra đau và tê ở cổ, vai và cánh tay.
- Thoát vị đĩa đệm cột sống ngực: Ít phổ biến nhưng nếu xảy ra thì rất nguy hiểm.
- Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Phổ biến nhất, gây đau ở vùng lưng dưới và chân.
Thoát vị đĩa đệm theo mức độ chèn ép
- Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm: Nhân nhầy thoát ra chèn ép trực tiếp lên tủy sống, có nguy cơ mất hoàn toàn chức năng vận động và tiêu tiểu.
- Thoát vị đĩa đệm cạnh trung tâm: Nhân nhầy chèn ép cả tủy sống và rễ thần kinh.
- Thoát vị đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh: Gây tê tay chân nhưng không ảnh hưởng tới tủy sống.
Thoát vị đĩa đệm theo hướng thoát vị
- Thoát vị đĩa đệm ra sau: Phổ biến nhất với các triệu chứng đau nhức lan tỏa.
- Thoát vị đĩa đệm ra trước: Gây chèn ép vào thân sống, còn gọi là thoát vị đĩa đệm nội xốp.
Thoát vị đĩa đệm theo dây chằng dọc sau
- Thoát vị dưới dây chằng dọc sau: Dây chằng vẫn nguyên vẹn.
- Thoát vị qua dây chằng dọc sau: Dây chằng bị rách, khối thoát vị chèn ép rễ thần kinh.
- Thoát vị di trú: Khối thoát vị di chuyển khỏi vị trí ban đầu.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm không chỉ do một nguyên nhân duy nhất mà thường là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp.
Chấn thương cột sống
Chấn thương sau tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động có thể làm đĩa đệm bị vỡ hoặc di lệch.
Thoái hóa cột sống
Khi đĩa đệm bị mài mòn do tuổi tác hoặc do các hoạt động hàng ngày không đúng cách, nhân nhầy bên trong có thể thoát ra ngoài gây thoát vị.
Yếu tố di truyền và bẩm sinh
Những người có tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm hoặc có các dị tật bẩm sinh ở cột sống có nguy cơ cao mắc bệnh này.
Sai tư thế và lao động nặng
Thường xuyên làm việc nặng nhọc hoặc có thói quen lau chùi, bê đỡ vật nặng sai cách cũng là nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm.
Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm
Hiện nay, việc điều trị thoát vị đĩa đệm chủ yếu có hai hướng: điều trị bảo tồn và phẫu thuật.
Điều trị bảo tồn
Điều trị bảo tồn từ sử dụng thuốc cho đến các bài tập vật lý trị liệu nhằm cải thiện tình trạng đau nhức.
Sử dụng thuốc
Các loại thuốc giảm đau như Acetaminophen, thuốc chống viêm không steroid, hoặc corticosteroid thường được dùng để giảm đau và viêm.
Vật lý trị liệu
Các bài tập vật lý trị liệu có hướng dẫn từ chuyên gia giúp tăng cường cơ bắp và cải thiện tình trạng thoát vị.
Phẫu thuật
Trong trường hợp nặng mà các biện pháp bảo tồn không hiệu quả, phẫu thuật được sử dụng. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm phẫu thuật hở, phẫu thuật nội soi, hoặc tiêu hủy nhân nhầy bằng men Chymopapain.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến thoát vị đĩa đệm
1. Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm?
Trả lời:
Các yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm bao gồm tuổi tác, thói quen sinh hoạt, và yếu tố di truyền.
Giải thích:
- Tuổi tác: Khi tuổi tác tăng lên, các đĩa đệm sẽ bị mòn dần và dễ dẫn đến thoát vị.
- Thói quen sinh hoạt và lao động: Thường xuyên làm việc nặng hoặc sai tư thế có thể dẫn đến hư hại đĩa đệm.
- Yếu tố di truyền và bẩm sinh: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc có các dị tật bẩm sinh ở cột sống có nguy cơ cao hơn.
Hướng dẫn:
- Giữ chế độ sinh hoạt lành mạnh, tránh các động tác sai tư thế khi mang vác nặng.
- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh.
- Xin tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa để có phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
2. Có phải thoát vị đĩa đệm chỉ xảy ra ở người già?
Trả lời:
Không, thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, không chỉ người già.
Giải thích:
- Người trẻ: Những người trẻ và trung niên thường mắc thoát vị đĩa đệm do chấn thương hoặc lao động nặng không đúng cách.
- Người trung tuổi và cao tuổi: Thoát vị đĩa đệm ở người lớn tuổi thường do tình trạng thoái hóa tự nhiên của đĩa đệm.
Hướng dẫn:
- Điều chỉnh lối sống và thói quen làm việc, tránh các hoạt động gây hại đến cột sống.
- Tập thể dục đều đặn để tăng cường sức mạnh cho cơ bắp và giữ cột sống luôn linh hoạt.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường để được tư vấn và điều trị kịp thời.
3. Sau khi phẫu thuật thoát vị đĩa đệm, liệu có nguy cơ tái phát không?
Trả lời:
Có, nguy cơ tái phát thoát vị đĩa đệm sau phẫu thuật vẫn tồn tại.
Giải thích:
Phẫu thuật có thể giải quyết được vấn đề ngay lập tức nhưng không loại bỏ được nguyên nhân cốt lõi gây ra thoát vị đĩa đệm. Do đó, nếu không thay đổi thói quen sinh hoạt và điều chỉnh cách làm việc, nguy cơ tái phát là rất cao.
Hướng dẫn:
- Tuân thủ chế độ sinh hoạt và tập luyện đều đặn.
- Tránh các hoạt động và tư thế gây áp lực lên cột sống.
- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và theo dõi sự phục hồi dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý phổ biến nhưng không phải quá khó để phòng ngừa và điều trị nếu người bệnh hiểu rõ về nguyên nhân, các loại thoát vị và phương pháp điều trị. Điểm mấu chốt là nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp phòng tránh ngay từ giai đoạn đầu.
Khuyến nghị
Để phòng ngừa và điều trị thoát vị đĩa đệm hiệu quả, người bệnh cần:
- Thực hiện các thói quen lành mạnh và tập luyện đều đặn.
- Đúng tư thế trong lao động và sinh hoạt hàng ngày.
- Tuân thủ hướng dẫn và điều trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Tài liệu tham khảo
-
Vinmec International General Hospital, “Thoát vị đĩa đệm: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị”.
Link tham khảo -
Vinmec, “Lồi đĩa đệm: Nguyên nhân và triệu chứng”.
Link tham khảo -
“Chụp cộng hưởng từ MRI: Công dụng và lợi ích”.
Link tham khảo -
“Acetaminophen: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng”.
Link tham khảo