Mở đầu
Ngày nay, khi nói đến việc phòng tránh bệnh ung thư, mọi người thường nghĩ ngay đến việc tránh hút thuốc và giảm thiểu tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, ít ai biết rằng việc uống rượu cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến căn bệnh này. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ cần tiêu thụ một lượng nhỏ đồ uống có cồn cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại bệnh ung thư như ung thư đầu và cổ, ung thư thực quản, ung thư gan, ung thư vú và ung thư đại trực tràng. Bài viết này sẽ khám phá những bằng chứng khoa học và cơ chế sinh học đứng sau mối liên hệ giữa rượu và ung thư cũng như đưa ra các khuyến nghị để giảm thiểu nguy cơ này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Các thông tin và khuyến cáo trong bài viết này dựa trên các nguồn liệu uy tín như Báo cáo về Chất gây Ung thư của Chương trình Nghiên cứu Toxicology Quốc gia thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, Viện Quốc Gia về Lạm Dụng Chất có cồn và Chứng nghiện các Chất có cồn Hoa Kỳ (NIAAA) và nhiều tài liệu nghiên cứu khoa học khác.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Rượu và nguy cơ ung thư: Điều bạn cần biết
Rượu là gì và cách thức nó được sản xuất
Rượu ethyl (ethanol) là thành phần chính trong các loại đồ uống có cồn như bia, rượu táo, rượu vang, và rượu chưng cất. Ethanol được sản xuất từ quá trình lên men các loại đường và tinh bột bằng men. Thực tế, rượu cũng xuất hiện trong một số loại thuốc và sản phẩm gia dụng như nước súc miệng.
Theo Viện Quốc Gia về Lạm Dụng Chất có cồn và Chứng nghiện các Chất có cồn Hoa Kỳ (NIAAA), một loại đồ uống có cồn tiêu chuẩn tại Hoa Kỳ chứa khoảng 14,0 gram ethanol nguyên chất. Lượng này được tìm thấy trong:
- 340 ml bia
- 230-260 ml rượu mạch nha
- 140 ml rượu vang
Các chuyên gia y tế sử dụng những số liệu này để phát triển các hướng dẫn về lượng tiêu thụ rượu an toàn. Chính phủ Hoa Kỳ khuyến cáo rằng nếu bạn không uống rượu, đừng bắt đầu vì bất kỳ lý do nào. Nếu bạn chọn uống, hãy uống vừa phải, không quá một ly mỗi ngày cho phụ nữ và hai ly mỗi ngày cho nam giới.
Uống rượu nặng được định nghĩa là tiêu thụ 4 ly rượu trở lên vào bất kỳ ngày nào hoặc 8 ly trở lên trong 01 tuần đối với phụ nữ và 5 ly trở lên vào bất kỳ ngày nào hoặc 15 ly trở lên trong 01 tuần đối với nam giới.
Bằng chứng khoa học về việc rượu làm tăng nguy cơ ung thư
Những nghiên cứu trên toàn thế giới đều chỉ ra một điều rõ ràng: Uống rượu có thể gây ung thư. Trong “Báo cáo về chất gây ung thư”, Chương trình Nghiên cứu Toxicology Quốc gia của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ đã liệt kê tiêu thụ đồ uống có cồn là một trong những chất gây ung thư hàng đầu ở người.
Đối với những ai uống rượu nhiều hoặc kéo dài trong thời gian dài, nguy cơ mắc các loại ung thư liên quan đến rượu là rất cao. Ngay cả những người uống rượu nhẹ, không uống nhiều hơn một ly mỗi ngày, cũng có nguy cơ mắc một số bệnh ung thư. Theo dữ liệu năm 2009, khoảng 3,5% ca tử vong do ung thư tại Hoa Kỳ (tương đương khoảng 19.500 ca) có liên quan đến tiêu thụ rượu.
Các loại ung thư liên quan đến tiêu thụ rượu
- Ung thư đầu và cổ: Tiêu thụ rượu từ vừa đến nặng liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc ung thư đầu và cổ. Những người uống rượu vừa phải có nguy cơ mắc bệnh khoang miệng và ung thư vòm họng cao gấp 1,8 lần người không uống, trong khi người nghiện rượu nặng có nguy cơ lên đến 5 lần.
- Ung thư thực quản: Mọi cấp độ tiêu thụ rượu đều làm tăng nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy của thực quản. Nguy cơ này dao động từ 1,3 lần đối với người uống rượu nhẹ đến gần 5 lần đối với người uống rượu nhiều.
- Ung thư gan: Uống rượu nặng liên quan đến nguy cơ mắc hai loại ung thư gan tăng gấp 2 lần, gồm ung thư tế bào gan và ung thư đường mật trong gan.
- Ung thư vú: Các nghiên cứu liên tục chỉ ra rằng tăng lượng rượu tiêu thụ làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú. Người uống rượu nhẹ có nguy cơ mắc bệnh này tăng 1,04 lần, còn người uống rượu nặng có nguy cơ tăng lên 1,6 lần.
- Ung thư đại trực tràng: Tiêu thụ rượu trung bình đến nặng làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại trực tràng từ 1,2 đến 1,5 lần.
Mặc dù rượu có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư như ung thư thận và ung thư hạch không Hodgkin, nhưng lợi ích này không thể so sánh được với những tác hại mà rượu gây ra.
Cơ chế rượu làm tăng nguy cơ ung thư
Nhiều nghiên cứu đã đưa ra các giả thuyết về cách thức mà rượu làm tăng nguy cơ ung thư như sau:
- Chuyển hóa ethanol trong đồ uống có cồn thành acetaldehyd, một hóa chất độc hại và chất gây ung thư ở người, có thể làm hỏng ADN và protein.
- Tạo ra các phân tử oxy phản ứng mạnh có thể làm hỏng ADN, protein và lipid trong cơ thể.
- Suy yếu khả năng phân hủy và hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng liên quan đến nguy cơ ung thư, bao gồm vitamin A, vitamin B complex, vitamin C, D, E và carotenoid.
- Tăng nồng độ estrogen trong máu, liên quan trực tiếp đến nguy cơ ung thư vú.
- Chứa các chất bị ô nhiễm gây ung thư trong quá trình lên men và sản xuất như nitrosamine, sợi amiăng, phenol và hydrocarbon.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến rượu và nguy cơ ung thư
1. Khi nào uống rượu sẽ gây hại nhiều nhất đến sức khỏe?
Trả lời:
Thời điểm uống rượu có thể gây hại nhiều nhất đến sức khỏe là khi uống quá mức, đặc biệt là uống đến mức say xỉn hoặc uống rượu nặng trong thời gian dài.
Giải thích:
Uống quá mức bao gồm tiêu thụ nhiều đồ uống có cồn trong một khoảng thời gian ngắn hoặc uống nhiều lần trong tuần. Đối với phụ nữ, uống quá mức được định nghĩa là uống từ 4 ly trở lên trong một lần uống hoặc uống từ 8 ly trở lên trong một tuần. Trong khi đó, đối với nam giới, mức uống quá mức là uống từ 5 ly trở lên trong một lần uống hoặc uống từ 15 ly trở lên trong một tuần. Điều này đặt cơ thể vào tình trạng căng thẳng oxy hóa và làm tăng tác động độc hại của rượu đối với cơ quan nội tạng, làm hư hỏng ADN và protein cũng như cản trở quá trình phân hủy và hấp thụ chất dinh dưỡng cần thiết.
Hướng dẫn:
Để giảm thiểu nguy cơ gây hại từ việc uống rượu, bạn nên tuân thủ các hướng dẫn sau:
– Đừng uống rượu nếu không cần thiết.
– Nếu bạn chọn uống, hãy uống một cách điều độ: không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
– Tránh uống đến mức say xỉn và hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn trong các hoạt động xã hội.
2. Làm thế nào để phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư liên quan đến uống rượu?
Trả lời:
Các dấu hiệu sớm của ung thư liên quan đến uống rượu bao gồm thay đổi về miệng và cổ họng, triệu chứng tiêu hóa không rõ nguyên nhân, đau và sưng vùng gan, thay đổi bất thường ở vú hoặc phân.
Giải thích:
Các loại ung thư liên quan đến tiêu thụ rượu thường có các triệu chứng sớm như sau:
– Ung thư đầu và cổ: Khối u, loét không lành trong miệng hoặc họng, đau họng kéo dài, khó nuốt và thay đổi giọng nói.
– Ung thư thực quản: Khó nuốt, đau hoặc khó chịu khi nuốt và cảm giác co thắt thực quản.
– Ung thư gan: Sưng hoặc đau vùng dưới sườn, vàng da và mắt (vàng da), cảm giác đầy hơi.
– Ung thư vú: Cục nổi, thay đổi kích thước hoặc hình dạng vú, tiết dịch núm vú bất thường.
– Ung thư đại trực tràng: Chảy máu trực tràng, phân đen hoặc có máu, thay đổi thói quen đại tiện.
Hướng dẫn:
Để phát hiện ung thư sớm, bạn nên:
– Thực hiện kiểm tra định kỳ với bác sĩ.
– Chú ý đến các thay đổi bất thường trên cơ thể.
– Thực hiện các xét nghiệm sàng lọc đánh giá tình trạng cơ thể, như nội soi đại trực tràng, kiểm tra định kỳ gan và tuyến vú.
– Tránh tiêu thụ hoặc giảm thiểu tiêu thụ rượu để giảm nguy cơ mắc bệnh.
3. Có thể hoàn toàn phòng tránh nguy cơ ung thư do rượu không?
Trả lời:
Không có cách nào hoàn toàn phòng tránh nguy cơ ung thư do rượu, nhưng bạn có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ này bằng cách hạn chế hoặc ngừng tiêu thụ rượu.
Giải thích:
Việc tiêu thụ rượu đã được chứng minh là một trong những yếu tố nguy cơ cao gây nên các bệnh ung thư. Tuy nhiên, mỗi cá nhân đều có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách điều chỉnh lối sống và thói quen uống rượu.
Hướng dẫn:
Để giảm nguy cơ mắc ung thư do rượu:
– Hạn chế hoặc từ bỏ hoàn toàn việc uống rượu, đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao như tiền sử gia đình có người mắc ung thư.
– Tuân thủ các hướng dẫn và khuyến cáo về tiêu thụ rượu chỉ uống ở mức vừa phải hoặc ít hơn.
– Sống một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối, duy trì cân nặng lý tưởng và tập thể dục thường xuyên.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Qua những thông tin đã trình bày, có thể thấy rõ rằng việc uống rượu có mối liên hệ chặt chẽ đến nguy cơ mắc nhiều loại ung thư. Những bằng chứng từ các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng dù uống ở mức độ nhẹ, người uống rượu vẫn đối mặt với nguy cơ bệnh tật. Các loại ung thư bao gồm ung thư đầu và cổ, ung thư thực quản, ung thư gan, ung thư vú và ung thư đại trực tràng đều có tỷ lệ cược gấp nhiều lần khi người ta tiếp tục uống rượu. Điều này, cộng với thông tin về cơ chế sinh học mà rượu tăng nguy cơ ung thư, đã rõ ràng rằng việc tiêu thụ rượu không hề có lợi cho sức khỏe.
Khuyến nghị
Để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư do uống rượu, bạn nên hạn chế hoặc ngừng hoàn toàn việc tiêu thụ rượu. Nếu không thể từ bỏ, hãy tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn về uống rượu an toàn, không uống quá mức đề xuất và luôn duy trì lối sống lành mạnh. Đồng thời, thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và chú ý những dấu hiệu bất thường trên cơ thể để phát hiện và điều trị bệnh ung thư kịp thời.
Tài liệu tham khảo
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA)
- Chương trình Toxicology Quốc gia, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ
- Cancer.gov, National Cancer Institute
- WebMD.com