:Tất tần tật về lao thanh quản: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hiệu quả

Mở đầu

Lao thanh quản là một bệnh hiếm gặp nhưng lại gây ra nhiều phiền toái cho người mắc phải, đặc biệt là ảnh hưởng đến khả năng phát âm và thở. Điều đáng chú ý hơn cả là căn bệnh này liên quan mật thiết đến lao phổi, một bệnh lý vẫn còn phổ biến và rất nguy hiểm. Lao thanh quản, mặc dù chiếm tỷ lệ nhỏ trong các bệnh lý lao ngoài phổi, nhưng những biến chứng mà nó gây ra đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống không thể xem nhẹ. Nếu bạn đã từng thấy mình hay người thân bị khàn tiếng kéo dài kèm theo ho, khó thở, hãy cẩn trọng vì đó có thể là triệu chứng của lao thanh quản.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, và cách điều trị hiệu quả cho bệnh lao thanh quản. Từ đó giúp bạn có cái nhìn toàn diện và đầy đủ hơn về bệnh lý này để có thể phòng tránh và điều trị kịp thời nếu không may mắc phải.

Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:

Bài viết này được tham khảo từ nhiều nguồn thông tin uy tín như từ các nghiên cứu khoa học và báo cáo từ các tổ chức y tế đáng tin cậy như tổ chức Vinmec.

Lao thanh quản: Bệnh lý và những điều cần biết

Lao thanh quản là một dạng viêm thanh quản đặc biệt do vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) gây ra. Lao thanh quản thường là một biến chứng ngoài phổi của lao phổi, khi vi khuẩn lao từ phổi lan lên thanh quản. Bệnh này ít gặp hơn so với các dạng lao khác, nhưng lại gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến giọng nói, nuốt và thở của người bệnh.

Nguyên nhân gây ra lao thanh quản

Vi khuẩn lao là nguyên nhân chủ yếu gây ra lao thanh quản. Vi khuẩn này có khả năng phát triển chậm, kháng cồn, kháng toan và hoàn toàn ái khí. Cơ chế lây nhiễm thường thông qua ba con đường chính:

1. Đường hô hấp: Vi khuẩn từ phổi theo đường thở lên thanh quản khi người bệnh ho hoặc khạc đờm.
2. Đường bạch huyết: Vi khuẩn lan truyền từ các hạch bạch huyết gần thanh quản.
3. Đường máu: Vi khuẩn từ các ổ lao khác nhau trong cơ thể lan truyền theo máu đến thanh quản.

Ví dụ cụ thể: Một người mắc lao phổi có nguy cơ cao mắc lao thanh quản nếu vi khuẩn lao từ đờm, mủ bị khạc ra ngoài dính vào thanh quản do các tổn thương viêm, phù nề, trợt. Ngoài ra, nếu người bệnh không tuân thủ đúng liệu trình điều trị, vi khuẩn sẽ tiếp tục lây lan và gây nhiễm bệnh ở các cơ quan khác.

Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp chúng ta có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả hơn.

Triệu chứng của bệnh lao thanh quản

Triệu chứng lao thanh quản rất đa dạng và có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác viêm thanh quản. Các triệu chứng thường thấy bao gồm:

1. Khàn tiếng: Biểu hiện chính và phổ biến nhất.
2. Khó thở: Xuất hiện khi bệnh tiến triển nặng, gây hẹp lòng thanh quản.
3. Đau họng, khó nuốt: Đau tăng khi ăn uống, ho hoặc nói.
4. Ho khan hoặc có đờm: Đôi khi ho khan, ho từng cơn.

Xác định chính xác triệu chứng giúp bệnh nhân phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

---

Nguyên nhân gây ra lao thanh quản

Lao thanh quản, cũng giống như lao phổi, được gây ra bởi loại vi khuẩn có tên khoa học là Mycobacterium tuberculosis. Đây là một loại vi khuẩn phát triển chậm, thường sinh sản một lần mỗi 20-24 giờ. Vi khuẩn này có ba con đường chính để xâm nhập và gây bệnh trong cơ thể.

Các con đường gây nhiễm lao thanh quản

1. Đường hô hấp:
   • Chi tiết: Vi khuẩn lao thường xâm nhập vào cơ thể qua các hạt dịch nhỏ từ người bệnh bị ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Từ phổi, chúng có thể tiếp xúc với thanh quản khi người bệnh khạc đờm.
   • Ví dụ: Một người mắc lao phổi, khi ho hoặc khạc đờm, vi khuẩn lao trong đờm có thể dính vào thanh quản và gây nhiễm.
2. Đường bạch huyết:
   • Chi tiết: Vi khuẩn theo hệ bạch huyết từ các ổ lao khác trong cơ thể đến thanh quản.
   • Ví dụ: Một người bị lao hạch bạch huyết, vi khuẩn có thể theo hệ bạch huyết đến thanh quản và gây bệnh.
3. Đường máu:
   • Chi tiết: Vi khuẩn từ các ổ lao khác có thể vào máu và lan đến thanh quản.
   • Ví dụ: Một người có ổ lao ở một cơ quan khác, vi khuẩn có thể theo máu lan đến thanh quản và gây bệnh.

Đặc điểm của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis

• Kháng cồn, kháng toan: Vi khuẩn này có một lớp vỏ đặc biệt giúp chúng kháng lại sự tấn công của một số loại hóa chất và axit.
• Phát triển chậm: Thời gian sinh sản của vi khuẩn này rất dài, làm cho quá trình điều trị bệnh lao cần thời gian dài hơn so với nhiều bệnh nhiễm trùng khác.

Tình huống thực tế

• Trường hợp: Một người làm việc trong môi trường có nhiều tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi nhưng không được trang bị đầy đủ biện pháp bảo vệ sẽ có nguy cơ cao bị lây nhiễm lao thanh quản.

Khẳng định

Việc nhận biết các con đường gây nhiễm và đặc điểm của vi khuẩn gây bệnh là bước rất quan trọng trong việc tạo ra các biện pháp phòng tránh và điều trị hiệu quả cho lao thanh quản.

---

Triệu chứng bệnh lao thanh quản

Việc nhận diện đúng các triệu chứng của lao thanh quản là một yếu tố quyết định để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Triệu chứng của bệnh này có thể bao gồm những biểu hiện từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ phát triển của vi khuẩn và sức đề kháng của người bệnh.

Triệu chứng cơ năng

1. Khàn tiếng:
   • Chi tiết: Đây là triệu chứng quan trọng nhất và xuất hiện sớm. Lúc đầu, khàn tiếng có thể nhẹ, nhưng dần dần trở nên nghiêm trọng hơn cho đến khi người bệnh mất hẳn âm sắc giọng nói. Khàn tiếng ngày một tăng và có thể gây mất tiếng khi dây thanh bị phá hủy hoàn toàn.
   • Ví dụ: Một người bị khàn tiếng kéo dài từ vài tuần đến vài tháng mà không cải thiện dù đã dùng các biện pháp thông thường như uống thuốc kháng sinh hoặc nghỉ ngơi giọng.
2. Nuốt đau hoặc khó nuốt:
   • Chi tiết: Do tổn thương ở vùng thanh quản, đặc biệt là nắp thanh quản, sụn phễu cũng như mép sau gây nên cảm giác đau khi nuốt, đặc biệt là khi uống nước.
   • Ví dụ: Khi ăn uống, người bệnh cảm thấy đau tăng lên đáng kể và có cảm giác như thức ăn mắc lại ở cổ họng.
3. Ho:
   • Chi tiết: Ho thường là do bệnh ở phổi, nhưng đặc điểm của ho trong lao thanh quản là ho khan, ho rũ từng cơn và có thể có đờm, mủ sau một thời gian.
   • Ví dụ: Một người ho kéo dài với tiếng ho khan, hắng giọng nhiều lần trong ngày, đôi khi có đờm kèm theo.
4. Khó thở:
   • Chi tiết: Khó thở xuất hiện muộn hơn và thường chỉ gặp ở giai đoạn cuối của bệnh, khi tổn thương thanh quản đã nặng nề.
   • Ví dụ: Người bệnh cảm thấy khó thở nặng, đặc biệt khi nói chuyện hoặc vận động, có tiếng rít to khi thở, ảnh hưởng đến giấc ngủ của họ và người xung quanh.

Triệu chứng thực thể

Việc nhận biết các tình trạng này thông qua các phương pháp chẩn đoán như soi thanh quản gián tiếp, nội soi hoặc trực tiếp sẽ giúp xác định chính xác bệnh tình.

1. Giai đoạn đầu:
   • Biểu hiện: Niêm mạc thanh quản đỏ hồng, dây thanh sung huyết giống viêm thanh quản thông thường, khàn tiếng vẫn còn dù một bên thanh quản đã hồi phục.
   • Ví dụ: Một bệnh nhân có triệu chứng khàn tiếng nhẹ, nội soi phát hiện niêm mạc thanh quản chỉ có một bên bị viêm.
2. Giai đoạn thứ hai:
   • Biểu hiện: Phù nề, loét, sùi đan xen nhau xuất hiện ở thanh quản, tương xứng với mức độ vi khuẩn lao trong đờm.
   • Ví dụ: Nội soi phát hiện phù nề niêm mạc thanh quản, loét bờ thanh quản và xuất hiện những u nhỏ.
3. Giai đoạn thứ ba:
   • Biểu hiện: Quá trình lao lấn sâu vào màng sụn, gây hoại tử sụn thanh quản.
   • Ví dụ: Bệnh nhân có biểu hiện khó thở nặng, giọng mất hoàn toàn, nội soi phát hiện hoại tử sụn.

Khẳng định

Những triệu chứng của lao thanh quản có thể làm cho người bệnh rất khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm bớt các triệu chứng này và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Đối tượng nguy cơ mắc lao thanh quản

Những người có nguy cơ cao mắc lao thanh quản thường có mối liên hệ với lao phổi hoặc có hệ miễn dịch suy giảm. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:

1. Tiếp xúc với nguồn lây:
   • Chi tiết: Những người sống hoặc làm việc gần gũi với bệnh nhân mắc lao phổi, đặc biệt là trong gia đình hoặc môi trường làm việc đông người.
   • Ví dụ: Nhân viên y tế, gia đình có người mắc lao, người dân sống trong khu vực phổ biến lao.
2. Không tiêm vắc-xin BCG (Bacillus Calmette-Guerin):
   • Chi tiết: Vắc-xin BCG được tiêm để phòng bệnh lao ngay từ nhỏ. Những người không được tiêm vắc-xin này tăng nguy cơ mắc lao phổi và từ đó dễ dẫn đến lao thanh quản.
   • Ví dụ: Trẻ em chưa được tiêm vắc-xin BCG có nguy cơ mắc lao phổi và các biến chứng như lao thanh quản.
3. Điều kiện sinh sống không đảm bảo:
   • Chi tiết: Sống trong môi trường ô nhiễm, đông đúc, điều kiện vệ sinh kém, thiếu dinh dưỡng và thông thoáng không đủ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây bệnh.
   • Ví dụ: Sống trong khu vực đô thị nghèo nàn, thiếu nước sạch và hệ thống thoát nước kém.
4. Bệnh lý mạn tính:
   • Chi tiết: Những người mắc các bệnh lý mạn tính như bệnh gan, thận nặng, đái tháo đường, bệnh máu có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.
   • Ví dụ: Người bị đái tháo đường lâu năm, gan nhiễm mỡ, suy thận mãn tính.
5. Suy giảm miễn dịch:
   • Chi tiết: Những tình trạng suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch làm giảm khả năng của cơ thể chống lại vi khuẩn lao.
   • Ví dụ: Người mắc bệnh HIV/AIDS, điều trị ung thư hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sau ghép tạng.
6. Suy dinh dưỡng:
   • Chi tiết: Một chế độ ăn thiếu dinh dưỡng sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch, dẫn đến nguy cơ cao hơn mắc các bệnh như lao.
   • Ví dụ: Trẻ em bị suy dinh dưỡng hoặc người già cô đơn không được chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ.
7. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh:
   • Chi tiết: Các thói quen như hút thuốc, uống rượu nhiều làm suy yếu cơ thể, giảm sức đề kháng đối với nhiễm trùng.
   • Ví dụ: Người nghiện thuốc lá, uống rượu hàng ngày.

Khẳng định

Nhận diện được các yếu tố nguy cơ là bước đầu tiên để phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ mắc lao thanh quản. Những đối tượng nguy cơ cao nên được theo dõi sức khỏe sát sao và thực hiện các biện pháp phòng ngừa một cách nghiêm ngặt.