Mở đầu
Khi trẻ bị sốt, đó là một trong những tín hiệu báo động với cha mẹ. Họ thường vội vã cho con uống thuốc hạ sốt nhằm giảm thân nhiệt nhanh chóng. Tuy nhiên, không ít phụ huynh lúng túng khi nhận thấy nhiệt độ cơ thể của con vẫn duy trì ở mức cao dù đã sử dụng đầy đủ các biện pháp hạ sốt. Vậy nguyên nhân do đâu và chúng ta cần làm gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và cung cấp các giải pháp xử lý thích hợp khi trẻ sốt cao không hạ.
Nội dung từ các bài viết trên VietMek.com chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ thông tin nào từ bài viết này.
Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:
Bài viết có sự tham vấn từ Thạc sĩ – Bác sĩ CKI Lê Chí Hiếu chuyên khoa Nhi, đang làm việc tại Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố. Ông đã góp phần cung cấp nhiều thông tin quý báu và chính xác về nguyên nhân cũng như cách xử lý tình trạng sốt cao ở trẻ.
Tình trạng sốt cao không hạ là như thế nào?
Sốt là triệu chứng phổ biến ở trẻ em, thường xảy ra khi cơ thể đang chống lại một nhiễm trùng hoặc bệnh lý. Trẻ bị sốt khi nhiệt độ cơ thể vượt quá 37°C. Theo từng độ tuổi, trẻ được xem là bị sốt cao khi:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi có nhiệt độ từ 38°C trở lên.
- Trẻ trên 3 tháng tuổi có nhiệt độ từ 38,5°C trở lên.
- Khi trẻ có nhiệt độ từ 39°C trở lên, điều này được coi là sốt cao.
Sốt cao không hạ ở trẻ em là tình trạng khi nhiệt độ cơ thể không giảm hoặc giảm không đáng kể dù đã dùng các biện pháp hạ sốt, bao gồm thuốc và các phương pháp dân gian như lau người bằng khăn ấm. Điều này khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng, không biết liệu sốt cao có ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và sức khỏe của trẻ hay không. Trên thực tế, chỉ khi nhiệt độ cơ thể vượt quá 42°C, khả năng gây tổn thương đến não mới xảy ra.
Nguyên nhân khiến trẻ sốt cao không hạ
1. Sử dụng thuốc hạ sốt không đúng cách
Thuốc hạ sốt được sử dụng để giảm nhiệt độ cơ thể, giúp trẻ thoải mái hơn nhưng không có tác dụng ngăn ngừa cơn sốt trở lại. Các dạng thuốc hạ sốt và thời gian phát huy tác dụng khác nhau:
- Thuốc hạ sốt dạng viên uống: Thường phát huy tác dụng sau khoảng 45 phút nếu uống với bụng đói.
- Thuốc hạ sốt dạng siro: Thường có hiệu quả sau 20 phút.
- Thuốc hạ sốt tiêm tĩnh mạch: Cần khoảng 5-10 phút để phát huy tác dụng.
Các thuốc hạ sốt thường dùng ở trẻ nhỏ bao gồm:
- Acetaminophen (Paracetamol): Liều dùng khuyến cáo là 15 mg/kg thể trọng/lần, uống 3-4 lần/ngày hoặc cứ sau 4-6 giờ.
- Ibuprofen: Liều dùng khuyến cáo là 5-10 mg/kg thể trọng/lần, uống không quá 3 lần/24 giờ hoặc sau mỗi 6-8 giờ.
- Không sử dụng aspirin để hạ sốt cho trẻ nhằm phòng ngừa hội chứng Reye.
Đa số các trường hợp trẻ bị sốt đều đáp ứng tốt với các thuốc trên. Tuy nhiên, nếu cha mẹ sử dụng thuốc hạ sốt không đúng cách, tác dụng của thuốc có thể không được phát huy tối đa.
2. Nguyên nhân gây sốt chưa được khắc phục
Sốt không phải là một căn bệnh mà là triệu chứng của một tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng trong cơ thể. Do đó, ngoài việc dùng thuốc hạ sốt, cần điều trị bệnh lý gây sốt như sốt siêu vi, sốt xuất huyết, tay chân miệng, viêm phổi… đến khi bệnh lý gốc rễ được khắc phục hoàn toàn thì cơn sốt mới có thể chấm dứt.
3. Chăm sóc trẻ bị sốt sai cách
Một số cha mẹ chưa nắm vững cách chăm sóc đúng cách khi trẻ bị sốt, dẫn đến tình trạng trẻ uống thuốc hạ sốt mà vẫn không hạ nhiệt hoặc hạ rất ít.
Các biện pháp cần chú ý bao gồm:
- Thức uống: Đảm bảo trẻ được uống đủ nước để duy trì hydrate hóa và giúp cơ thể dễ dàng điều chỉnh nhiệt độ.
- Quần áo: Mặc quần áo thoải mái, thoáng khí giúp cơ thể thoát nhiệt dễ dàng hơn.
- Lau cơ thể: Lau người trẻ bằng khăn ấm, nhất là ở các vùng nếp gấp như nách, bẹn. Tránh dùng nước lạnh hoặc thêm bất kỳ chất gì vào nước lau vì có thể gây tác dụng phụ không mong muốn.
Hướng dẫn xử lý khi trẻ uống thuốc hạ sốt nhưng không hạ
Khi trẻ bị sốt cao không hạ liên tục, cha mẹ cần thực hiện các biện pháp sau để hỗ trợ hạ sốt cho trẻ nhanh chóng:
- Bổ sung chất lỏng: Sốt có thể làm trẻ mất nước, vì thế cần cung cấp nước liên tục cho trẻ. Với trẻ nhỏ, có thể cho uống thêm sữa.
- Mặc quần áo thoải mái: Chọn lựa quần áo thoáng mát, nhẹ nhàng để giúp cơ thể bé dễ thoát nhiệt.
- Lau mình: Sử dụng khăn ấm để lau người trẻ, tập trung vào các vùng nếp gấp như nách, bẹn. Tránh sử dụng nước lạnh hoặc các chất phụ gia vào nước lau.
Khi nào nên đưa trẻ đi khám?
Không phải mọi trường hợp sốt đều cần đưa trẻ tới bệnh viện ngay. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý đưa trẻ đi khám khi:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi sốt từ 38°C trở lên.
- Trẻ từ 3-6 tháng tuổi sốt trên 38,9°C hoặc có triw65u chứng như cáu kỉnh, khó chịu bất thường…
- Trẻ từ 6-24 tháng tuổi sốt trên 38,9°C không đáp ứng với thuốc hoặc kéo dài hơn 1 ngày.
- Trẻ từ 2-17 tuổi bị sốt trên 38,9°C hoặc có triệu chứng cáu kỉnh, khó chịu đáng kể. Nếu sốt không giảm sau 3 ngày dù đã điều trị.
Các câu hỏi phổ biến liên quan đến sốt cao không hạ ở trẻ
1. Sốt cao kéo dài có gây hại cho não bộ của trẻ không?
Trả lời:
Không, sốt cao kéo dài dưới 42°C thường không gây tổn thương đến não bộ của trẻ.
Giải thích:
Sốt là một phản ứng tự nhiên của cơ thể để chống lại nhiễm trùng. Nhiệt độ cơ thể của trẻ vượt quá 39°C được coi là sốt cao, làm cha mẹ lo lắng về nguy cơ tổn hại não bộ. Tuy nhiên, chỉ khi nhiệt độ vượt quá 42°C, khả năng gây tức tối não bộ mới xuất hiện. Cơ chế hoạt động của sốt tập trung vào việc tiêu diệt các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus, đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch.
Hướng dẫn:
Để tránh tính trạng sốt cao kéo dài ảnh hưởng đến trẻ, cha mẹ nên:
- Theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ thường xuyên.
- Sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách.
- Áp dụng các biện pháp bổ sung nhiệt độ cơ thể bằng cách bổ sung nước, mặc quần áo thoáng mát.
2. Cha mẹ có thể làm gì để giảm nhiệt độ sốt ở trẻ tại nhà?
Trả lời:
Cha mẹ có thể thực hiện nhiều biện pháp tại nhà để hỗ trợ giảm nhiệt độ cơ thể của trẻ khi bị sốt.
Giải thích:
Bên cạnh việc dùng thuốc hạ sốt, có nhiều biện pháp khác giúp làm giảm nhiệt độ cơ thể trẻ tại nhà như:
- Bổ sung đủ nước: Giữ cho trẻ uống nước để ngăn ngừa mất nước và giúp cơ thể điều chỉnh nhiệt độ.
- Mặc quần áo thoáng: Quần áo nhẹ giúp thoát nhiệt nhanh hơn.
- Lau người bằng khăn ấm: Giảm nhanh nhiệt độ cơ thể.
Hướng dẫn:
Hãy nhớ chỉ sử dụng các phương pháp đáng tin cậy và được các bác sĩ khuyến nghị. Đặc biệt tránh dùng các biện pháp tự phát không có cơ sở khoa học như dùng nước lạnh để lau người.
3. Nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt bao lâu một lần?
Trả lời:
Thời gian dùng thuốc hạ sốt nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhãn mác sản phẩm, thông thường cách nhau từ 4-6 giờ cho mỗi lần.
Giải thích:
Các thuốc hạ sốt phổ biến như Paracetamol và Ibuprofen được khuyến cáo dùng cách nhau từ 4-6 giờ để tránh tác dụng phụ hoặc quá liều. Dùng thuốc đúng liều và đúng thời gian giúp cơ thể trẻ không phải chịu tác dụng phụ không mong muốn từ thuốc.
Hướng dẫn:
Hãy giữ thuốc hạ sốt ngoài tầm với của trẻ nhỏ và luôn kiểm tra hạn sử dụng trước khi cho trẻ uống. Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng hoặc theo chỉ định của bác sĩ nhi khoa.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Sốt cao ở trẻ em là một triệu chứng đáng lo ngại nhưng thông thường không nguy hiểm nếu được xử lý kịp thời và đúng cách. Việc hiểu rõ nguyên nhân và chăm sóc đúng cách sẽ giúp cha mẹ giảm bớt lo lắng và mang lại sự thoải mái cho trẻ. Nhớ lấy ý kiến từ các chuyên gia y tế và không tự ý sử dụng thuốc.
Khuyến nghị
Nếu trẻ bị sốt cao không hạ dù đã uống thuốc, cha mẹ cần bình tĩnh và áp dụng các biện pháp hạ sốt đã được hướng dẫn trong bài viết. Đồng thời, hãy luôn theo dõi tình trạng của trẻ và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi cần thiết để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho con.
Tài liệu tham khảo
- Fever treatment: Quick guide to treating a fever – Mayo Clinic
- High temperature (fever) in children – NHS
- What to Do About a Fever (High Temperature) (for Parents) | Nemours KidsHealth
- Fever Without Fear: Information for Parents – HealthyChildren.org
- Overview: Fever in children – InformedHealth.org – NCBI Bookshelf