Khám phá cách thích nghi với biến đổi cơ thể và lịch trình khám sau điều trị ung thư vú.

Mở đầu

Sau khi kết thúc quá trình điều trị bệnh ung thư vú, cuộc sống của bệnh nhân bước vào một giai đoạn mới với nhiều sự thay đổi về cả thể chất lẫn tâm lý. Việc thích nghi với những biến đổi này đóng vai trò rất quan trọng trong hành trình hồi phục và duy trì sức khỏe lâu dài. Đồng thời, việc theo dõi và thực hiện các cuộc khám định kỳ cũng không kém phần quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát và đảm bảo các cơ quan khác vẫn hoạt động bình thường. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về cách thích ứng với những thay đổi của cơ thể và lịch trình khám sau điều trị ung thư vú. Thông qua bài viết, chúng tôi hi vọng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về những thách thức và cách vượt qua chúng để có một cuộc sống mạnh khỏe và lạc quan.

Tham khảo/Tham vấn chuyên môn:

Bài viết tham khảo thông tin từ các chuyên gia và nghiên cứu sau:

• Guedes TSR, Dantas de Oliveira NP, Holanda AM, Reis MA, Silva CP, Rocha e Silva BL, Cancela MC, de Souza DLB. “Body Image of Women Submitted to Breast Cancer Treatment.” Asian Pac J Cancer Prev. 2018.
• Vaziri Sh, Lotfi Kashani F. “Sexuality after breast cancer: need for guideline.” Iran J Cancer Prev. 2012.
• Simard S, Thewes B, Humphris G, Dixon M, Hayden C, Mireskandari S, et al. “Fear of cancer recurrence in adult cancer survivors: a systematic review of quantitative studies.” J Cancer Surviv. 2013.
• Khatcheressian JL, Hurley P, Bantug E, Esserman LJ, Grunfeld E, Halberg F, et al. “Breast cancer follow-up and management after primary treatment.” J Clin Oncol. 2013.
• Sisler J, Chaput G, Sussman J, Ozokwelu E. “Follow-up after treatment for breast cancer: Practical guide to survivorship care for family physicians.” Can Fam Physician. 2016.
• Barnadas A, Algara M, Cordoba O, Casas A, Gonzalez M, Marzo M, Montero A, Muñoz M, Ruiz A, Santolaya F, Fernandez T. “Recommendations for the follow-up care of female breast cancer survivors.” Clin Transl Oncol. 2018.
• Jia T, Liu Y, Fan Y, Wang L, Jiang E. “Association of Healthy Diet and Physical Activity With Breast Cancer.” Front Public Health. 2022.
• Wang Q, Liu S, Wang H, Su C, Liu A, Jiang L. “Consumption of aquatic products and meats in Chinese residents: A nationwide survey.” Front Nutr. 2022.
• Chlebowski RT. “Nutrition and physical activity influence on breast cancer incidence and outcome.” Breast. 2013.
• Rock CL, Thomson C, Gansler T, et al. “American Cancer Society guideline for diet and physical activity for cancer prevention.” CA Cancer J Clin. 2020.

Thích nghi với những thay đổi của cơ thể sau điều trị ung thư vú

Biến đổi thể chất sau điều trị

Sau điều trị ung thư vú, những thay đổi về thể chất có thể làm bệnh nhân cảm thấy mất tự tin và gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Những thay đổi này không chỉ bao gồm sự thay đổi về hình dáng cơ thể mà còn liên quan đến cảm giác và chức năng.

• Thay đổi về hình dáng cơ thể: Sự bất đối xứng của ngực, sẹo phẫu thuật, và các vết thâm tím do xạ trị hoặc hóa trị.
• Thay đổi về cảm giác: Cảm giác da nhạy cảm, đau hoặc mất cảm giác ở vùng được điều trị.
• Thay đổi về chức năng: Giảm sức mạnh cơ bắp, hạn chế vận động cánh tay và vai bên được phẫu thuật.

Để thích nghi với các thay đổi này, các chuyên gia y tế thường khuyến cáo bệnh nhân thực hiện một số biện pháp như:

1. Sử dụng các thiết bị hỗ trợ: Ví dụ như khuôn ngực nhân tạo để cân bằng lại sự bất đối xứng, áo ngực hỗ trợ và đặc biệt là tóc giả cho những ai bị rụng tóc do hóa trị.
2. Tập thể thao và vật lý trị liệu: Đây là các hoạt động cực kỳ quan trọng giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp, tăng cường lưu thông máu và giảm đau. Bệnh nhân có thể thực hiện các bài tập như yoga, vật lý trị liệu để phục hồi chức năng cánh tay và vai.

Ví dụ: Chị Minh Anh, một bệnh nhân ung thư vú đã vượt qua giai đoạn điều trị, đã chia sẻ rằng việc tham gia một lớp yoga không chỉ giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp mà còn giúp tinh thần thoải mái và lạc quan hơn.

Vấn đề tình dục sau điều trị

Một trong những thay đổi đáng kể nhất sau điều trị ung thư vú chính là các thay đổi về tình dục. Điều này thường gây ra rất nhiều lo lắng và bất an cho bệnh nhân.

• Rối loạn chức năng tình dục: Điều này bao gồm sự giảm ham muốn, khó đạt cực khoái và đau khi quan hệ.
• Mãn kinh sớm: Hóa trị liệu có thể gây ra mãn kinh sớm, ảnh hưởng đến sự cân bằng hormon và chức năng tình dục.
• Tâm lý tiêu cực: Sự lo lắng về khả năng sinh sản, hình ảnh cơ thể tiêu cực và cảm giác mất nữ tính có thể dẫn đến tâm lý ngại ngùng, xa lánh quan hệ tình dục.

Để đối phó với các biến đổi này, bệnh nhân nên:

1. Tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý: Các chuyên gia tâm lý chuyên về vấn đề tình dục có thể giúp bệnh nhân và bạn đời của họ hiểu và chấp nhận các thay đổi, đồng thời đưa ra các biện pháp hỗ trợ cụ thể.
2. Thử nghiệm các biện pháp khác nhau: Sử dụng chất bôi trơn, hormone thay thế hoặc các thiết bị hỗ trợ tình dục có thể giúp cải thiện chất lượng đời sống tình dục.

Ví dụ: Bác sĩ Nguyễn Thị Hồng, chuyên gia tâm lý tại Bệnh viện Ung thư Hà Nội, thường xuyên tư vấn cho bệnh nhân về cách gia tăng sự thoải mái và tự tin trong quan hệ tình dục sau khi điều trị.

Lịch theo dõi và thăm khám định kỳ sau điều trị ung thư vú

Nỗi lo ung thư tái phát luôn là mối quan tâm lớn của các bệnh nhân sau điều trị. Việc thiết lập một lịch trình theo dõi và thăm khám định kỳ sẽ giúp bệnh nhân và bác sĩ phát hiện sớm bất kì dấu hiệu tái phát nào và có thể can thiệp kịp thời.

Lịch khám định kỳ

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, lịch thăm khám định kỳ cho bệnh nhân ung thư vú bao gồm:

• Từ 1-3 năm đầu sau điều trị: Khám lâm sàng mỗi 3-6 tháng một lần.
• Năm thứ 4 và 5: Khám lâm sàng mỗi 6-12 tháng một lần.
• Sau 5 năm: Khám lâm sàng hàng năm.

Phương pháp kiểm tra

Bên cạnh khám lâm sàng, bệnh nhân cũng cần thực hiện các xét nghiệm và hình ảnh y học để theo dõi tình trạng bệnh:

• Chụp X-quang tuyến vú (nhũ ảnh): Thực hiện mỗi năm. Nếu bệnh nhân đã cắt bỏ ngực, thì chỉ cần chụp nhũ ảnh ngực còn lại.
• Xét nghiệm máu: Tìm kiếm dấu hiệu của tế bào ung thư.

Đánh giá và kiểm soát tác dụng phụ lâu dài

Đặc biệt, các tác dụng phụ lâu dài của các phương pháp điều trị ung thư cũng cần được đánh giá và kiểm soát định kỳ:

• Đánh giá chức năng tim: Suy tim, rối loạn nhịp tim có thể xảy ra sau các liệu trình điều trị ung thư.
• Đánh giá sức khỏe xương: Điều trị ung thư có thể ảnh hưởng đến mật độ xương, gây loãng xương.
• Đánh giá chức năng gan và thận: Các khu vực này cũng có thể ảnh hưởng do thuốc điều trị.

Ví dụ: Chị Mai Lan, bệnh nhân ung thư vú 5 năm, đã đều đặn thăm khám định kỳ tại Bệnh viện K Hà Nội và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để kiểm soát sức khỏe tổng thể.

Các câu hỏi phổ biến liên quan đến hồi phục sau điều trị ung thư vú

1. Sau điều trị ung thư vú, tôi nên duy trì chế độ ăn như thế nào?

Trả lời:

Người bệnh sau điều trị ung thư vú nên duy trì một chế độ ăn lành mạnh và cân đối. Việc bổ sung nhiều rau quả, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn là rất quan trọng.

Giải thích:

Chế độ ăn uống ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể và khả năng hồi phục sau điều trị ung thư. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng:

• Ăn nhiều trái cây và rau quả: Các loại thực phẩm này giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.
• Hạn chế thịt đỏ: Việc tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ có thể tăng nguy cơ tái phát ung thư. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên hạn chế tiêu thụ thịt đỏ ở mức dưới 70 gram mỗi ngày.
• Tránh thực phẩm chế biến sẵn và chứa nhiều đường: Những loại thực phẩm này có thể làm giảm khả năng miễn dịch và tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển.

Ví dụ, nghiên cứu từ Jia T. và cộng sự đã chỉ ra rằng một chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả giúp giảm nguy cơ tái phát và tử vong do ung thư vú.

Hướng dẫn:

Bạn có thể áp dụng các nguyên tắc sau trong chế độ ăn uống hàng ngày:

1. Ăn ít nhất 5 phần trái cây và rau quả mỗi ngày.
2. Thay thế thịt đỏ bằng các loại protein thực vật như đậu nành, hạt và các loại đậu.
3. Giảm thiểu thực phẩm chế biến sẵn và chọn các món ăn tự nấu tại nhà.
4. Uống đủ nước mỗi ngày và hạn chế đồ uống có cồn.

Ví dụ: Chị Thu Hằng, một bệnh nhân vượt qua ung thư vú, chia sẻ rằng thay đổi chế độ ăn uống là một trong những điều giúp chị thấy khỏe mạnh và lạc quan hơn mỗi ngày.

2. Tập thể dục có giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư vú không?

Trả lời:

Có, tập thể dục có thể giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư vú. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo rằng bệnh nhân sau điều trị ung thư vú nên duy trì ít nhất 150-300 phút hoạt động thể chất vừa phải mỗi tuần.

Giải thích:

• Tập thể dục giúp cải thiện tuần hoàn máu, hỗ trợ loại bỏ các chất độc hại và tăng cường hệ miễn dịch.
• Giúp kiểm soát cân nặng: Giảm béo phì, một yếu tố nguy cơ cao của ung thư vú.
• Cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng: Điều này rất quan trọng cho quá trình hồi phục và chống lại ung thư.

Các hoạt động thể dục mà bạn có thể tham gia bao gồm:

1. Aerobic: Đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
2. Tập sức đề kháng: Chống đẩy, nâng tạ, tập squat và các bài tập cho cơ bụng.
3. Tập yoga và thiền: Giúp tăng cường sự linh hoạt và giảm căng thẳng.

Ví dụ: Nghiên cứu từ Chlebowski RT đã chỉ ra rằng hoạt động thể chất có liên quan mật thiết đến việc giảm nguy cơ tái phát ung thư vú và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Hướng dẫn:

Bạn có thể bắt đầu tập thể dục từ những bài tập nhẹ và tăng dần cường độ như sau:

1. Bắt đầu với 10-15 phút đi bộ mỗi ngày và dần dần tăng lên 30 phút.
2. Kết hợp với các bài tập sức đề kháng như chống đẩy và squat.
3. Tham gia lớp học yoga mỗi tuần để tăng cường linh hoạt và giảm căng thẳng.

Ví dụ: Chị Lan Phương, một người đã từng điều trị ung thư vú, thường bắt đầu ngày mới với 30 phút đi bộ và 15 phút tập yoga, giúp chị cảm thấy mạnh mẽ và tích cực hơn.

3. Tại sao cần kiểm tra định kỳ sau điều trị ung thư vú?

Trả lời:

Kiểm tra định kỳ sau điều trị ung thư vú là rất quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát và kiểm soát các tác dụng phụ lâu dài của phương pháp điều trị.

Giải thích:

• Phát hiện sớm tái phát: Qua các xét nghiệm và kiểm tra định kỳ, bác sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư tái phát và có kế hoạch điều trị kịp thời.
• Đánh giá tác dụng phụ lâu dài: Các phương pháp điều trị ung thư thường để lại tác dụng phụ dài hạn như vấn đề về tim, loãng xương hay các rối loạn hormon. Kiểm tra định kỳ giúp bác sĩ theo dõi và quản lý các vấn đề này.
• Hướng dẫn về lối sống và chế độ ăn uống: Bác sĩ cũng sẽ tư vấn về cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống để giảm nguy cơ tái phát.

Ví dụ: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo rằng bệnh nhân nên kiểm tra lâm sàng từ 3-6 tháng một lần trong 3 năm đầu sau điều trị, sau đó mỗi 6-12 tháng trong hai năm tiếp theo và hàng năm sau đó.

Hướng dẫn:

Bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau để đảm bảo thực hiện đúng lịch trình kiểm tra định kỳ:

1. Lưu lịch khám: Dùng lịch ghi nhớ hoặc ứng dụng di động để theo dõi các lần hẹn khám.
2. Theo dõi triệu chứng: Luôn lắng nghe cơ thể mình và ghi chú mọi dấu hiệu bất thường để báo cáo cho bác sĩ.
3. Chuẩn bị trước khi khám: Ghi lại tất cả câu hỏi hoặc thắc mắc cần hỏi bác sĩ trong buổi khám.

Ví dụ: Anh Tuấn, một người đã từng điều trị ung thư vú, cho biết rằng việc tuân thủ lịch kiểm tra định kỳ giúp anh an tâm hơn và kiểm soát được sức khỏe tốt hơn.

Kết luận và khuyến nghị

Kết luận

Trong bài viết này, chúng ta đã thảo luận về cách thích nghi với những thay đổi của cơ thể sau điều trị ung thư vú và tầm quan trọng của lịch thăm khám định kỳ. Những thay đổi về hình dáng cơ thể, cảm giác và chức năng có thể đặt bệnh nhân trước nhiều thách thức, nhưng với sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế và tinh thần lạc quan, những thách thức này hoàn toàn có thể vượt qua. Đồng thời, việc tuân thủ lịch trình kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát và kiểm soát tốt các tác dụng phụ lâu dài của phương pháp điều trị.

Khuyến nghị

Những điểm chính cần ghi nhớ:

• Tuân thủ lịch trình kiểm tra định kỳ và báo cáo tất cả các triệu chứng bất thường cho bác sĩ.
• Duy trì một chế độ ăn lành mạnh với nhiều trái cây và rau quả, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.
• Thực hiện các bài tập thể dục hàng ngày để giảm nguy cơ tái phát và tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý khi cần thiết để đối phó với các thay đổi về mặt tình dục và tinh thần sau điều trị.

Cuối cùng, hãy luôn lạc quan và tích cực trong cuộc sống, bởi tinh thần mạnh mẽ là chìa khóa giúp bạn vượt qua mọi thách thức và duy trì sức khỏe tốt nhất.

Tài liệu tham khảo

1. Guedes TSR, Dantas de Oliveira NP, Holanda AM, Reis MA, Silva CP, Rocha e Silva BL, Cancela MC, de Souza DLB. Body Image of Women Submitted to Breast Cancer Treatment. Asian Pac J Cancer Prev. 2018.
2. Vaziri Sh, Lotfi Kashani F. Sexuality after breast cancer: need for guideline. Iran J Cancer Prev. 2012.
3. Simard S, Thewes B, Humphris G, Dixon M, Hayden C, Mireskandari S, et al. Fear of cancer recurrence in adult cancer survivors: a systematic review of quantitative studies. J Cancer Surviv. 2013.
4. Khatcheressian JL, Hurley P, Bantug E, Esserman LJ, Grunfeld E, Halberg F, et al. Breast cancer follow-up and management after primary treatment. J Clin Oncol. 2013.
5. Sisler J, Chaput G, Sussman J, Ozokwelu E. Follow-up after treatment for breast cancer